اگر تحلیل فاندامنتال بیت کوین و تحلیل فاندامنتال اتریوم را خوانده باشید، قطعا با عبارتهایی نظیر نسل اول و نسل دوم بلاکچین برخورد کردهاید. هر کدام از این بلاکچینها با این که انقلابی در زمینه تکنولوژی و صنایع مختلفی نظیر مالی و اقتصادی بههمراه داشتهاند، با اینحال با مشکلات خاصی هم روبهرو هستند. هرچقدر که به محبوبیت ارزهای دیجیتال و استفاده از شبکههای بلاکچین افزوده شد، مشکلاتی که این دو نسل بلاکچین با آنها دست و پنجه نرم میکردند هم بیشتر و بیشتر شد. مثل مشکل مقیاسپذیری که بزرگترین چالش بلاک چینهایی نظیر اتریوم و بیت کوین محسوب میشود و یقه آنها را گرفته است. در تحلیل فاندامنتال کاردانو به نحوه حل این مشکل خواهیم پرداخت.
علاوه بر این سرعت تراکنشها و کارمزدی که به خاطر ترافیک تراکنشها دائما بالا و پایین میشوند، از دیگر مشکلاتی هستند که بسیاری از کاربران به آنها اعتراض دارند. همین موانع و مشکلات بلاک چینهای نسل اول و دوم، مسیری مشخص را برای یک گروه از تحصیل کردههای با تجربه و مشتاق به دنیای تکنولوژی و اقتصاد را باز کرد تا نسل سوم بلاک چینها را خلق کنند. بلاک چینی که به دست این گروه خلق شد، کاردانو نام دارد و پرچمدار نسل سوم تکنولوژی بلاک چین است. در تحلیل فاندامنتال کاردانو با این تکنولوژی بلاک چین که با ادعای رفع تمامی نواقص بلاک چینهای پیش از خود وارد میدان شده است، آشنا میشویم. اگر میخواهید با یکی از آیندهدارترین بلاک چینها و ارزهای دیجیتال حال حاضر دنیا آشنا شوید، با ما همراه باشید.
کاردانو چیست؟
کاردانو (Cardano) یک بلاک چین متن باز است که میتوان در آن قراردادهای هوشمند و دیگر پروتکلهای غیرمتمرکز را اجرا کرد. کاردانو خود را نسل سوم بلاک چین معرفی میکند و ارز دیجیتال آن آدا (ADA) نام دارد. هدف کاردانو، ایجاد یک پلتفرم صددرصد غیرمتمرکز است.
تا این مرحله، هدف کاردانو بسیار شبیه به برنامههایی است که اتریوم از سالهای پیش اجرا کرده است. پس تفاوتش در چیست و چه فایدهای دارد که کاردانو دقیقا همان کارهای اتریوم را انجام میدهد؟ قبل از پاسخ به این سوال، باید بدانید که در حقیقت، کاردانو خود را به عنوان بزرگترین رقیب اتریوم مینامد و شخصی که سومین نسل از بلاک چینها را خلق کرده و میخواهد اتریوم را کنار بزند، یکی از اعضای تیم موسس اتریوم بوده است. کاردانو توسط چارلز هاسکینسون (Chales Hoskinson) خلق شده است و هدف اصلی آن، رفع تمامی نواقص و مشکلاتی است که اتریوم بههمراه دارد.
چارلز هاسکینسون و تیم او، کاردانو را با هدف ایجاد بلاکچینی با اکوسیستم بالانستر و پایدارتر برای ارزهای دیجیتال خلق کردند. جالب است بدانید که در ابتدا، کاردانو به عنوان یک پروژه تحقیقاتی توسعه یافته بود و سپس با توجه به پتانسیلهایی خود که اتریوم از آنها عاجز بود، تبدیل به یک پروژه کامل شد و نسل سوم بلاکچینها را راهاندازی کرد. تیم توسعه دهنده کاردانو بر این باور است که بلاک چینهای مرتبط با قراردادهای هوشمند، مخصوصا اتریوم که تعداد کاربران بسیار زیادی هم دارد، با مشکلات و موانعی نظیر مقیاسپذیری و تعاملپذیری روبهرو هستند. این مشکلات تنها زمانی قابل حل است که بلاک چین از ابتدا دوباره با هدف رفع این موانع نوشته شود.
چه چیزی کاردانو را ارز دیجیتال ویژهای ساخته است؟
تیم توسعه دهنده کاردانو اشتیاق زیادی به دنیای انتشارات علمی و تحقیقاتی دارند و الهام زیادی هم از آن گرفتهاند. یکی از ویژگیهای مهمی که این تیم سعی کرده برای خلق و انتشار کاردانو از این دنیای علمی الهام بگیرد، داوری همتا است. اما این به چه معناست؟ به این معنی که تمامی تغییرات و حتی اضافه شدن یک ویژگی جدید، قبل از اعمال در شبکه و استفاده از آن، توسط یک هیئت علمی توسعه مییابد، بررسی میشود و سپس برای اجرای آن باید به توافق عام برسند.
کاردانو از زبان برنامهنویسی Haskell برای کدهای خود استفاده میکند که از آن در مواردی نظیر بانک آمریکا و AT&T بهکار گرفته شده است. حتی شرکت پشت سازنده کاردانو یعنی IOHK، تعدادی از مقالات علمی را به منظور شرح عملکرد این پلتفرم و تکنولوژی پشت آن منتشر کرده که در ادامه تحلیل فاندامنتال کاردانو به آن خواهیم پرداخت.
از مباحث علمی که بگذریم، کاردانو یکی از اولین شبکههایی بود که از ابتدا با هدف استفاده از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) کار خود را آغاز کرد. این در حالی است که شبکهای مانند اتریوم، پیش از این که به سمت اتریوم ۲ کوچ کند، به دلیل استفاده از شیوه اثبات کار (Proof of Work) برق و هزینه به شدت زیادی مصرف میکرد. از آن مهمتر، این شیوه مانعی برای پردازش سریعتر تعداد زیادی از تراکنشها است که نتیجه آن، کندی تراکنشها، مشکلات مقیاسپذیری و افزایش کارمزد برای اتریوم است. کاردانو بر این باور است که شبکههای بلاک چین با استفاده از الگوریتم اثبات سهام، امنتر خواهند شد و در عین حال مصرف برق و ایجاد کربن در دنیا، کاهش چشمگیری پیدا میکند.
آدا (ADA) چیست؟
آدا (ADA) ارز دیجیتال رسمی پلتفرم کاردانو است. همانند بیت کوین در شبکه بیت کوین، اتر در شبکه اتریوم و دیگر ارزهای رمزنگاری شده، آدا نیز با عملکرد انتقال دارایی و تراکنش، سرمایهگاری و سهامگذاری به عنوان یکی از اعتبارسنجهای شبکه در اختیار کاربران قرار میگیرد. آدا برخلاف بیت کوین، یک ارز دیجیتال قابل استخراج نیست. به جای ماینرها، در شبکه کاردانو این اعتبارسنجها هستند که با تایید تراکنشها و امنسازی شبکه، به عنوان پاداش این ارز دیجیتال را دریافت میکنند. اعتبارسنجهای کاردانو، از روش سهامگذاری در شبکه فعالیت میکنند. هر چقدر که این افراد سهام بیشتری داشته باشند، در نتیجه شانس بیشتری برای انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج پیدا میکنند.
پیش از این که به سراغ چگونگی عملکرد کاردانو برویم، ابتدا بگذارید نگاهی به تاریخچه این بلاک چین و ارز دیجیتال آن داشته باشیم.
تاریخچه کاردانو؛ ظهور نسل سوم بلاک چینها
در سال ۲۰۱۴، چارلز هاسکینسون زمانی که در کنار ۷ عضو تیم اتریوم، مشغول ساخت نسل دوم تکنولوژی بلاک چین بود، به دلایلی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، از این تیم جدا شد. او تصمیم گرفت تا پلتفرمی با ثباتتر، با قدرت مقیاسپذیری و البته استانداردهای مدرنتر ایجاد کند. چارلز با داشتن سابقه آکادمیک تحسینبرانگیز خود و دانش بالا در زمینه ارزهای دیجیتال، تصمیم به تاسیس شرکتی به نام Input Output Hong Kong گرفت که به صورت اختصاری IOHK نامیده میشود. چارلز هاسکینسون در کنار جرمی وود (Jeremy Wood) که یکی دیگر از اعضای تیم خالقین اتریوم بود، کاردانو را خلق کردند. در زمان تاسیس شرکت IOHK، این سرمایهگذاران ژاپنی بودند که اولین سرمایه پروژه کاردانو را فراهم کردند، چرا که آنها این استارتاپ را جذاب و با آینده روشن میدیدند. البته کاردانو بخش دیگری از سرمایه خود را از طریق عرضه اولیه کوین (ICO) به دست آورد. این پروسه از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ طول کشید، با این حال کاردانو و شرکت پایهگذار آن یعنی IOHK توانست به سرمایه قابل توجه ۶۲ میلیون دلاری دست پیدا کند. پروژه کاردانو در سال ۲۰۱۷ کار خود را آغاز کرد و به لطف چرخه صعودی بزرگی که در این سال رخ داده بود، ارز دیجیتال این شبکه یعنی ADA توانست تنها در چند هفته، به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار ارزش بازاری دست پیدا کند. کاردانو، در سپتامبر همان سال، به طرز شگفتانگیزی به ارزش ۳٫۴ میلیارد دلاری رسید و آدا در رتبه نهم برترین ارزهای دیجیتال دنیا از نظر ارزش بازار قرار گرفت.
سرعت بالای کاردانو در جذب مخاطب و دستیابی به یک جایگاه بسیار ویژه در بین برترین ارزهای دیجیتال دنیا، نشان از نبوغ چارلز هاسکینسون و همکاران او دارد. کاردانو و آدا یکی از جوانترین بلاکچینها و ارزهای دیجیتال در بین برترین رمزارزها محسوب میشوند. کاردانو با این که دو سال از اتریوم جوانتر است و با در نظر گرفتن این مسئله که هنوز بسیاری از ویژگیهای مهم آن در دسترس قرار نگرفتهاند، امروزه در رتبه پنجم برترین ارزهای دیجیتال قرار دارد. بزرگترین فاکتوری که کاردانو را نسبت به رقبای خود متمایز میسازد، پایهگذاری آن بر اساس علم و ریاضیات است. ما در کاردانو، با بلاکچینی طرف هستیم که آجر به آجر آن به صورت آکادمیک ساخته شده است.
کاردانو با همکاری سه سازمان در کنار هم به جایگاه فعلی خود رسیده است. این سازمانها عبارتاند از:
- Cardano Foundation: یک شرکت سوئیسی که به عنوان ناظر و بدنه آموزشی کاردانو فعالیت میکند. یکی از اهداف این شرکت، ایجاد یک جامعه قوی و بینالمللی برای کاردانو است. کاردانو فاندیشن وظیفه دارد تا پروتکل کاردانو را تبلیغ و آن را به یک استاندارد تبدیل کند.
- IOHK: این شرکت توسط خود چارلز هاسکینسون و جرمی وود در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد. IOHK یک شرکت تحقیق و توسعه ارزهای دیجیتال با هدف توسعه کاردانو و ارز دیجیتال آن برای اهداف عمومی، خصوصی، دولتی و غیره است.
- Emugro: شرکت سرمایهگذار خطرپذیر که با ادغام و پیادهسازی اپلیکیشنها در بلاکچین کاردانو، به این بلاک چین کمک میکند. این ارگان پروژههای جذابی را کشف و با هدف پیادهسازی آنها روی بلاک چین کاردانو، روی آنها سرمایهگذاری میکند.
چارلز هاسکینسون؛ از ترک اتریوم تا خلق کاردانو
در دنیای ارزهای دیجیتال، پروژههای زیادی شکل میگیرند که گاه میتوانند منجر به ایجاد موقعیتهای تازه شوند و سودمند باشند، گاه بعد از یک عمر نه چندان طولانی، راهی گورستان رمزارزها میشوند. در این بین، برخی از پروژهها هستند که نه تنها سومدمند و موقعیتساز ظاهر میشوند، بلکه همانند یک جواهر هم میدرخشند. مثل بیت کوین یا اتریوم که هر کدام به خودی خود یک انقلاب در دنیای کریپتوکارنسی بودند. اما دلیل موفقیت آنها چه بود؟ در زمینه کریپتو شاید نتوان دلایل قاطعی آورد. شاید دو پلتفرم ویژگیهای مشابهی داشته باشند، اما یکی از آنها موفق و دیگری خیلی زود خاموش شود. اما اکثر ارزهای دیجیتال موفق، از ۳ فاکتور مهم برخوردار هستند: جامعه قدرتمند، ویژگیهایی منحصربهفرد و در نهایت، مغز متفکری که در پشت این پروژهها قرار میگیرد؛ مثل ویتالیک بوترین برای اتریوم یا ساتوشی ناکاموتوی ناشناس برای بیت کوین.
دلیل اهمیت وجود یک مغز متفکر برای محبوبیت و موفقیت یک ارز دیجیتال، این است که جامعه آن را به عنوان مزیت و فرد پرنفوذ شبکه میشناسند. تعداد این اشخاص در دنیای ارزهای دیجیتال انگشت شمار است و میتوان به جرات گفت که چارلز هاسکینسون یکی از همین افرادی است که نه فقط در یک پروژه، بلکه در دو پروژه عظیم بلاک چین حضور داشته است. فردی که هم در خلق اتریوم و هم در خلق کاردانو حضور داشته و قصد دارد با بهکار گیری نسل سوم بلاک چین، رقیبی قدرتمند برای اتریوم باشد. در این تحلیل فاندامنتال کاردانو بد نیست بدانیم که چارلز هاسکینسون کیست، چرا پروژه اتریوم را ترک کرده و با چه هدفی قصد دارد بزرگترین رقیب آن باشد.
چارلز هاسکینسون کیست؟
چارلز هاسکینسون را میتوان به عنوان یک ریاضیدان و کارآفرین در دنیای ارزهای دیجیتال معرفی کرد. او در تاریخ ۵ نوامبر ۱۹۸۷ در کلرادو آمریکا به دنیا آمد و در دو دانشگاه کلرادو بولدر و دانشگان متروپولیتن تحصیل کرده است. چارلز پس از آشنایی با کریپتو و رمزارزها، به سمت این دنیای جدید جذب شد و چندین استارتاپ را راهاندازی کرد. برای مثال، در تاریخ ۴ جولای ۲۰۱۳، دن لریمر ((Dan Larimer) یکی از پیشروهای صنعت ارزهای دیجیتال) یک ایده در خصوص ارزهای دیجیتال ثابت در یک شبکه غیرمتمرکز مطرح کرد و چارلز هاسکینسون با همکاری او به ایجاد یک برنامه تجاری حول محور این ایده پرداخت. او در سپتامبر ۲۰۱۳، گروهی به نام Cryptocurrency Research Group ایجاد کرد و به عنوان مدیر کمیسیون آموزشی Bitcoin Foundation و مدیر پروژه Bitcoin Education فعالیت کرد.
اما استارت اوج گیری چارلز هاسکینسون از دسامبر ۲۰۱۳ زده شد، جایی که او در کنار ویتالیک بوترین و ۶ عضو دیگر، پروژه اتریوم را شروع کردند. هاسکینسون حتی به عنوان مدیرعامل شبکه اتریوم هم مشغول به کار شد تا اینکه این همکاری در ماه می ۲۰۱۴ پایان یافت و بسیاری از این افراد از اتریوم فاصله گرفتند.
در ماه مارچ ۲۰۱۵، چارلز هاسکینسون و جرمی وود که یکی دیگر از اعضای موسس اتریوم بود، شرکت IOHK را تاسیس کردند. یک شرکت تکنولوژی که با هدف استفاده از سیستم همتا به همتا (Peer to Peer)، قصد ایجاد یک سرویس مالی برای دسترسی به ۳ میلیارد نفر از مردم سرتاسر جهان را داشت. در سپتامبر ۲۰۱۷، سال آغاز بهکار شبکه کاردانو بود که به عنوان نسل سوم تکنولوژی بلاکچین شناخته شد.
طبق آخرین آمار، شبکه ثروت چارلز به ۶۰۰ میلیون دلار میرسد که این مسئله او را به یکی از ثروتمندترین افراد حاضر اکوسیستم ارزهای دیجیتال تبدیل میکند.
یکی از اتفاقات جالب زندگی چارلز زمانی رخ داد که پس از علاقه شدید او به دنیای کریپتوکارنسی، از آن جایی که قادر نبود مستقیما با بیت کوین کار کند، تصمیم به تاسیس Bitcoin Education گرفت. او محتوای زیادی در خصوص بیت کوین و چگونگی عملکرد آن نوشت و حتی یک دوره آموزشی رایگان به نام Bitcoin or How I learned to stop worrying and love crypto برگزار کرد. نکته جالب ماجرا دقیقا اینجا رخ داد؛ این دوره آموزشی بیش از ۵۰ هزار نفر دانشآموز جذب کرد! او با این موفقیت عظیم، توانست نامی برای خود دست و پا کند، سرمایه جذب کند و بتواند در پروژههای بهتری در زمینه رمزارزها حضور داشته باشد. همین موفقیت باعث شد که او با آنتونی دی یوریو (Anthony Di iorio) یکی از موسسین اتریوم آشنا شود و به این پروژه راه پیدا کند. به عقیده چارلز، اتریوم یک ایده نوین بود.
دلیل خروج چارلز هاسکینسون از اتریوم چه بود؟
زمانی که اتریوم در سال ۲۰۱۴ به خوبی خود را در جوامع ارزهای دیجیتال معرفی کرد، این پروژه به جدیترین مرحله خود رسیده بود. در این مرحله، باید تصمیماتی بزرگ اتخاذ میشد که آینده اتریوم را شکل میداد. تکنولوژی آماده بود، همه با اتریوم آشنا شده بودند و همکاران خوبی هم آمادگی خود را برای پشتیبانی از این بلاکچین و رمزارز آن اعلام کرده بودند. حالا فقط مشخص کردن مسیر تجاری اتریوم باقی مانده بود. این که چطور باید این پروژه از نظر تجاری عمل کند و چگونه باید برای آن سرمایه جذب کرد.
برای این کار دو انتخاب وجود داشت:
- انتخاب اول: سرمایهگذاری خطرپذیر. سود زیادی در این زمینه برای اتریوم وجود داشت. چرا که اتریوم از پتانسیل بالایی برخوردار بود و نیاز به هیچ فکری نداشت. مخصوصا که چند وقت قبل از اتریوم، پروژه Blockstream توانسته بود ۲۶ میلیون دلار جذب سرمایه کند. پس این کار برای اتریوم میتوانست به راحتی صورت بگیرد.
- انتخاب دوم: فروش جمعی. این روش همان عرضه اولیه کوین است که سرمایه لازم از طریق مردم جمعآوری میشد. در این روش مردم کوینهای یک شبکه را قبل از عرضه عمومی به عنوان کمک مالی در یک پروژه خریداری میکنند و امید دارند که در آینده قیمت آن افزایش خواهد یافت.
انتخاب بزرگی بود، آنقدر بزرگ که بین موسسین این پروژه یک کشمکش جدی شکل گرفت. یکی از افرادی که زودتر از دیگران حرف خود را بیان کرد، چارلز هاسکینسون بود. او باور داشت که اتریوم در این مرحله برای فروش جمعی و کسب سرمایه از مردم، بسیار بزرگ است. اون باور داشت بهترین راه این است که اتریوم به یک شرکت انتفاعی (For Profit) تبدیل باشد. از نظر او بهترین گزینه، دریافت سرمایه خطرپذیر، متمرکز کردن آن در سوئیس و تمرکز روی ساخت یک پروتکل بود. البته این به معنی متمرکز کردن شبکه اتریوم نبود.
در نقطه مقابل، دیگر اعضای تیم توسعه دهنده بر این باور بودند که اتریوم میتواند با کمک مردم رشد کند و باید اجازه داد که هر شخصی که بخواهد، در این پروژه مشارکت داشته باشد.
این درگیری و بحث برای مدتها ادامه داشت. نگرانیهایی در خصوص انتخاب دوم وجود داشت که چارلز را نگران میکرد. حرف او این بود که این نوع سیستم کسب سرمایه، باعث مرگ مغزی اتریوم میشود. چرا که در آن انصاف، زنجیره و مزایایی خارج از پتانسیل موجود، در اتریوم وجود ندارد. چارلز مطمئن بود که این روش پیکربندی و شکل مناسبی ندارد و در نهایت منجر به سوختن همه سرمایه خواهد شد. این بحثها همچنان ادامه داشت تا این که در تاریخ ۷ جون ۲۰۱۴، در یک جلسه در خصوص تصمیم نهایی، ویتالیک بوترین مخالفت خود را با نظر چارلز اعلام کرد و سیستم جذب سرمایه مردمی را انتخاب کرد.
بد نیست برای آشنایی بیشتر با اتریوم، تحلیل فاندامنتال اتریوم را در کوین نیک مطالعه کنید.
در نهایت این تصمیم باعث جدایی چارلز هاسکینسون از تیم اتریوم شد. به زبان خود چارلز، او پس از جدایی، نمیدانست دقیقا باید به چه سمتی برود. آیا باید دنیای کریپتو را رها کند یا آن را جدیتر ادامه دهد؟ چارلز در یکی از مصاحبههای خود اعلام کرد که پس از این تجربه، متوجه شد که هنوز چیزهای زیادی در فضای کریپتو برای او باقی مانده است. باور داشت که هنوز یک سری چیزها درون او باقی مانده تا در دنیای ارزهای دیجیتال کار خود را ادامه دهد. هاسکینسون هنوز در خودش این جسارت را میدید که ادامه دهد، اما این بار باید به روش او همه چیز ادامه پیدا میکرد. این بار، بدون دخالت افراد دیگر، باید فلسفه خودش را در پروژه بعدی پیاده میکرد. این افکار باعث شد تا چارلز هاسکینسون به همراه جرمی وود، شرکت Input Output Hong Kong را تاسیس کنند که نتیجه آن، تولد کاردانو، یکی از برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار و فلسفه بود. بلاکچینی که تصمیم گرفت به بزرگترین قاتل اتریوم (Ethereum Killer) تبدیل شود. شرکت او حالا در ۱۶ کشور فعال است و بیش از ۱۶۰ کارمند دارد و از همه مهمتر، ارز دیجیتال کاردانو در رتبه سوم برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار جا خوش کرده است.
آیا هاسکینسون دشمن خونی اتریوم است؟
استفاده از واژه قاتل اتریوم، صرفا به معنی دشمنی هاسکینسون با اتریوم و ویتالیک بوترین نیست. هر نسل از ارزهای دیجیتال و بلاک چین آنها، یک پادشاه و ملکه دارند و دهها دشمن که میخواهند تخت پادشاهی را از آن خود کنند. زمانی که بیت کوین خلق شد، خیلی از ارزهای دیجیتال تلاش کردند تا جایگاهش را از آن خود کنند. با خلق شدن اتریوم، خیلی از بلاک چینها سعی کردند به عنوان برترین شبکه قراردادهای هوشمند، اتریوم را از سر راه بردارند. اصطلاح قاتل اتریوم، دقیقا از همین جا آمده است. اما آیا خود چارلز هاسکینسون با اتریوم مشکل دارد؟ برعکس، او یکی از طرفداران پر و پاقرص اتریوم است. او در یکی از مصاحبههای خود میگوید:
اتریوم یکی از بزرگترین اختراعاتی است که این فضا به خودش دیده و به مراتب بزرگتر از بیت کوین است. اتریوم به همه، پلتفرمی میدهد تا چیزی دیوانهوار روی آن بسازند. زمان میبرد تا اتریوم ۲ بالغ شود و رشد کند اما در مورد آن مطمئن هستم. اتریوم ۲ به زودی به بازار نفوذ میکند و برای جامعه کریپتو کارهای خوبی انجام میدهد.
او با این که در این مصاحبه اختلاف نظر خود با ویتالیک بوترین را تصدیق کرد، با این حال اعتراف کرد که در مورد یک چیز با یکدیگر همنظر هستند و آن هم اهداف مشترکشان برای دنیایی غیرمتمرکز است. با این حال هاسکینسون باور دارد که کاردانو میتواند پلتفرمی به مراتب بهتر از اتریوم باشد.
معماری و شالوده کاردانو
کاردانو سه مشکل بزرگ بلاک چینهای قبل از خود را حل میکند: مقیاسپذیری، تعاملپذیری و پایداری. اگر یک بلاک چین و ارز دیجیتال آن بخواهد به عنوان یک سیستم پرداخت بینالمللی کار کند و برای بیش از ۳ میلیارد انسان در سرتاسر جهان در دسترس قرار بگیرد، باید بتواند بدون مشکل از پس این موانع بربیاید.
کاردانو برای حل این مشکل، از سیستمی به نام اوروبروس (Ouroboros) استفاده میکند. در مطلب تحلیل فاندامنتال با تک تک المانهایی که باعث شدند کاردانو به سومین نسل از بلاکچین تبدیل شود آشنا خواهیم شد.
اوروبروس (Ouroboros) چیست؟
پروتکل اوروبروس یک الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) است. در حقیقت کاردانو با این پروتکل توانسته به چنین جایگاهی برسد و خود را برتر از دیگر بلاک چینها معرفی کند. همانطور که گفتیم، کاردانو قصد دارد سه مشکل اساسی بلاک چینهای دیگر را حل کند و بزرگترین مسئله در بین آنها هم مقیاسپذیری است. چرا که رابطه مستقیمی با سرعت شبکه، هزینهها و کارمزدها دارد. برای مثال در تحلیل فاندامنتال بیت کوین خواندیم که این شبکه فقط قادر به پردازش ۷ تراکنش در ثانیه است. اتریوم (پیش از آغاز به کار اتریوم ۲) قادر به تراکنش ۱۲ تا ۳۰ تراکنش بر ثانیه است. برای مقایسه، سیستم پرداخت Visa میتواند ۱۷۰۰ تراکنتش بر ثانیه را پردازش کند.
اوروبروس اولین پروتکل بلاک چین بر اساس داوری همتا (Peer Reviewed) است. این شیوه اجازه میدهد تا با ایجاد پروتکل اجماع (Consensus) با شیوهای کاملا جدید و متفاوت نسبت به سایر رقبا، به پلتفرمی صد در صد غیرمتمرکز تبدیل شود.
اوروبروس نه تنها قصد دارد مشکل مقیاسپذیری را حل کند، بلکه هدف آن افزایش تعداد تراکنشهای پردازش شده بر هر ثانیه است. تفاوت اوروبروس با دیگر الگوریتمهای اثبات سهام، پشتوانه علمی آن است که تیم نابغههای کاردانو تمرکز زیادی روی آن گذاشتهاند تا از تک تک مشکلات حال و آینده بلاکچینها عبور کنند. در الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) که بلاک چینهایی نظیر بیت کوین و نسل اول اتریوم از آن استفاده میکنند، ماینرها باید با مصرف بیش از حد انرژی، تراکنشها را تایید و بلوکهای جدید ایجاد کنند. هرچند، در شیوه اثبات سهام، هر نود با سرمایهگذاری مقدار مشخصی از کوینهای خود، به عنوان یک اعتبارسنج شناخته میشود. در این شیوه دیگر خبری از سخت افزارهای استخراج بیت کوین و مصرف برق نیست. فقط یک فرد کافی است تا با سرمایه خود، مقدار معینی از کوینهای شبکه را خریداری کند تا به عنوان سهامدار آن شبکه شناخته شود. در این الگوریتم، زمانی که یک نود با موفقیت یک بلاک جدید ایجاد کرد، به عنوان یک اسلات لیدر (Slot Leader) شناخته میشود.
اسلات لیدر در شبکه کاردانو چیست؟
یک اسلات لیدر، از نظر عملکرد، شبیه به یک ماینر بیت کوین است. با این تفاوت که او با سهامگذاری به عنوان یک اعتبارسنج شناخته میشود و البته برای این که بتوان یک اسلات لیدر باشد، باید در شبکه در میان صدهها سهامگذار، انتخاب شود. وظیفه اسلات لیدر این است تا بلاکهای جدید را در بلاکچین ایجاد و کل پروتکل را اجرا کند. زمانی که یک سهامگذار به عنوان اسلات لیدر انتخاب شود، چندین مزیت خواهد داشت. یک اسلات لیدر میتواند تراکنشهای تایید شده توسط دیگر نودها را مشاهده کند، با چند تراکنش یک بلاک ایجاد کند، هر بلاک را با کلیدهای مخفی علامتگذاری کند و آن را در شبکه در دسترس قرار دهد.
اما یک اسلات لیدر چطور انتخاب میشود؟ اسلات لیدرها از میان گروه سهامگذاران انتخاب میشوند. با این حال هر سهامگذاری برای انتخاب چنین جایگاهی واجد شرایط نیست. شما فقط زمانی میتوانید به یک اسلات لیدر تبدیل شوید که بیشترین مقدار سهام را در اختیار داشته باشید. اگر به طور کلی سهام شما بیش از ۲ درصد باشد، حق مشارکت و رای دادن برای انتخاب اسلات لیدر را هم پیدا خواهید کرد.
پروتکل اوروبروس چطور کار میکند؟
قبل از چگونگی عملکرد این پروتکل، باید با اصطلاح اپک (Epoch) آشنا شویم. عاملی که باعث تفاوت اوروبروس با سایر الگوریتمهای اثبات سهام میشود. پروتکل اوروبروس یک سیستم کاملا منحصربهفرد برای اندازهگیری زمان در اختیار دارد و همه اتفاقاتی که در این شبکه رخ میدهد، بر اساس این زمانبندی انجام میشود.
در این پروتکل، زمان فیزیکی به اپکها تقسیم میشوند و سپس این اپکها درون اسلاتها ریزبخش میشوند. یک اسلات، به یک بازه زمانی کوتاه مانند ۲۰ ثانیه اشاره دارد. هر یک اسلات لیدر برای یک اسلات زمانی مشخص منصوب میشود. هر اسلات لیدر پس از انتخاب شدن و به دست گرفتن یک اسلات زمانی، این اجازه را پیدا میکند تا در این مدت زمان، یک بلاک ایجاد کند.
این قانون به این معنی است که تعداد اسلات لیدرها در هر مقدار زمانی که تعیین میشود، باید با تعداد اسلاتهای زمانی که در یک Epoch قرار دارد، برابر باشند. اگر یک اسلات لیدر در ایجاد یک بلاک در زمان مشخص، شکست بخورد، او از ادامه کار محروم میشود و باید تا زمان انتخاب شدن دوباره به عنوان اسلات لیدر، صبر کند.
در میان هر Epoch، یک انتخابات برای اسلات لیدرهای Epoch بعدی انجام میگیرد. برای مثال، در هنگامی که اپک اول در حال اجرا است، در این میان انتخاباتی برگزار میشود که اسلات لیدرهای Epoch دوم را تعیین میکند.
از نظر تئوری هر سهامداری میتواند در انتخابات به عنوان یک اسلات لیدر انتخاب شود، هر چند، هر چقدر که سهام بیشتری داشته باشید، شانس شما برای انتخاب شدن بیشتر است.
آیا ممکن است این سیستم انتخاباتی خطا داشته باشد؟ بله، سیستم انتخاب این پروتکل بدون خطا نیست. با این حال کاردانو برای به حداقل رساندن این خطا، سیستمی به نام محاسبات چند جانبه (Multiparty Computation) را تعبیه کرده تا عدالت را در انتخابات رعایت کند. همچنین با این سیستم، شبکه از یک انتخاب تصادفی مناسب برخوردار خواهد بود.
سیستم محاسبات چند جانبه، به هر فرد رایدهنده این اجازه را میدهد تا با تکنیک پرتاب سکه (Coin Tossing)، کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب کنند. پس از جمعآوری نتایج این پروسه از سوی همه رایدهندگان، نتیجه کلی به کمیسیون انتخاباتی این شبکه به اشتراک گذاشته میشود. در نهایت این اتفاق منجر به انتخاب اسلات لیدرها بر اساس اتفاق نظر همه سهامداران میشود.
حال به سراغ مبحث اصلی برویم؛ کاردانو چگونه کار میکند؟
شبکه کاردانو چگونه کار میکند؟
کاردانو به دو لایه مجزا تقسیم میشود:
- Cardano Settlement Layer (CSL)
- Cardano Computational Layer (CCL)
این ساختار شبکه کاردانو باعث متمایز شدن آن از دیگر پلتفرمهای قرارداد هوشمند میشود. حتی بزرگترین پلتفرم قراردادهای هوشمند یعنی اتریوم، تنها از یک لایه واحد در ساختار معماری خود بهره برده است که نتیجه آن تراکم بیش از حد، کندی سرعت تراکنشها و افزایش کارمزد است. کاردانو با دو لایه کردن ساختار شبکه خود، سعی کرده تا این مشکلات را از سر راه بردارد. با استفاده از لایه Cardano Settlement Layer، امکان تراکنش همتا به همتای توکنها بین کاربران فراهم شده است و دفتر رسمی پلتفرم کاردانو محسوب میشود. در لایه Cardano Computational Layer، وظایف محاسباتی بلاکچین کاردانو انجام میگیرد. برای مثال این لایه قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را برای شبکه فراهم میکند.
از آنجایی که عملکرد این لایه نسبت به لایه CSL جداست، کاردانو انعطاف بسیار بالایی دارد. مخصوصا در زمان تغییرات اکوسیستمی یا آگریدهای کلیدی. این لایه، پروتکلی منحصربهفرد ایجاد کرده تا از نظر فضاسازی، انعطاف بالایی برای کاردانو ایجاد کند و حتی به کاربران این امکان را میدهد تا قوانین شخصیسازی شدهای را برای اعتبارسجی تراکنشها معین کنند.
کاردانو در آپدیتهای آینده خود، سایدچینها را هم اضافه میکند که آن را در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو معرفی خواهیم کرد.
پروسه اعتبارسنجی کاردانو چگونه است؟
همانطور که گفتیم، اوروبروس همان شیوه سهامگذاری و اثبات سهام است، اما میتوان آن را نسخه بهبود یافته و پیشرفتهتر این نوع الگوریتم نام برد. در حالی که در شیوه اثبات سهام، قدرت اعتبارسنجی و ایجاد بلاکها تنها به افرادی تعلق دارد که مقدار مشخصی از کوینهای شبکه را در آن بلاکچین سهامگذاری کردهاند، در اوروبروس، همانطور که پیشتر توضیح دادیم، این پروسه کمی متفاوت است.
- ابتدا، شبکه چند نود را به صورت تصادفی انتخاب میکند تا آنها بلاکهای جدید استخراج کنند. این نودها در شبکه کاردانو، همان اسلات لیدرهایی هستند که پیشتر آنها را معرفی کردیم.
- سپس بلاکچین کاردانو درون این اسلاتها تقسیم میشود که هر یک از آنها، اپک (Epoch) نام دارند.
- اسلات لیدرها سپس این قابلیت را به دست میآورند تا Epoch مشخص شده خود را استخراج کنند. هر عضوی از شبکه که به اسلات لیدر تبدیل شود و در استخراج یک Epoch شرکت کند، ارز دیجیتال آدا را به عنوان پاداش دریافت خواهد کرد.
- هر یک Epoch را میتوان به صورت نامحدود به بخشهای مختلف تقسیم کرد. یعنی تراکنشهای شبکه را میتوان در تعداد نامحدودی Epoch گنجاند و این دقیقا جایی است که قابلیت مقیاسپذیری کاردانو خود را نشان میدهد. این روش باعث میشود تا هر مقدار تراکنش بدون هیچگونه محدودیت پهنای باند، تکمیل شود.
زبان برنامه نویسی کاردانو
بلاکچین کاردانو با استفاده از یک زبان برنامهنویسی به نام هسکل (Haskell) ساخته شده است. هسکل نیز خود یک شالوده برای پلوتوس (Plutus) است. پلوتوس زبان برنامهنویسی قراردادهای هوشمند کاردانو است. هسکل همچنین فضایی را برای استفاده از مارلو (Marlowe)، زبان تخصصی کاردانو برای قراردادهای هوشمند مالی است.
اما بزرگترین سوالی که برای همه توسعهدهندگان پیش آمده این است که چرا کاردانو هسکل را انتخاب کرده است؟ هسکل اصلا جزو زبانهای شناخته شده برنامهنویسی نیست و تعداد انگشتشماری از افرادی که قصد دارند به یک توسعهدهنده تبدیل شوند، این زبان برنامهنویسی را انتخاب میکنند. در جدول محبوبترین زبانهای برنامهنویسی، هسکل در رتبه ۲۷ قرار دارد. این در حالی است که پایتون و جاوا در ربتههای نخست قرار گرفتهاند.
جواب سوال این است که هسکل برای نوشتن کدهایی که استوار، صحیح و منعطفپذیر بسیار مناسب است. هسکل یک زبانبرنامهنویسی کاربردی و مناسب برای کدهایی با امنیت و استورای بالا و همچنین نیازمند به درجه بالایی از راستیآزمایی است.
هسکل به برنامهنویسان این اطمینان را میدهد که کدهایی که آنها نوشتهاند، از صحت بالایی برخوردار است. کاردانو به عنوان یک بلاک چین آکادمیک و علمی، دقیقا نیاز به چنین زبانی نیاز دارد تا از تک تک کدهایی که مینویسد، مطمئن باشد.
منطق کاردانو این است که ساختار قراردادهای هوشمند امروزی، قادر نیستند امنیت و اطمینان قابل قبولی را ارائه دهند و ایجاد زبانهای برنامهنویسی شخصیسازی شده، منابع و هزینه زیاد، کاربران را به خرج میاندازد. کاردانو باور دارد که آسیبپذیری، اشتباهات کدنویسی و عدم استفاده بهینه از قراردادهای هوشمند در دیگر بلاک چینها و زبانهای برنامهنویسی قراردادهای هوشمند آنها، نتیجه بدی دارد و جدا از ضررهای مالی، حتی دیدگاه بسیاری از کاربران را نسبت به بلاکچین تغییر میدهد.
این دقیقا جایی است که کاردانو برای رفع این نواقص، هسکل را انتخاب کرده است. کاردانو زبانهای تخصصی قراردادهای هوشمند خود یعنی پلوتوس و مارلو را در شبکهای بر پایه هسکل قرار داده تا از دقت، تضمین صحت کدها و استواری قابل قبول آن اطمینان داشته باشد.
همچنین پلوتوس و مارلو یک کتابخانه را برای هسکل فراهم کردهاند که در آن استاد، ابزار و یک جامعه بسیار حرفهای به منظور ایجاد قراردادهای هوشمند در سطح بالا و سازمانی در دسترس قرار دارد.
کاربردهای کاردانو
حالا که در این تحلیل فاندامنتال کاردانو با عملکرد و چگونگی ساختار شبکه آن آشنا شدیم، بهتر است به سراغ کاربردهای این شبکه برویم. این که کاردانو با این ویژگیهای برتر نسبت به رقبا، به چه اهدافی میتواند برسد و اصلا چه فلسفهای پشت آن است؟
هاسکینسون زمانی که به سراغ خلق یک بلاکچین جدید رفت، میدانست که این تکنولوژی چه پتانسیلهایی دارد و تا کجا میتواند رشد کند. او تصمیم گرفته بود تا نه یک بلاکچین کپی شده از بلاک چینهای نسلهای قبل، بلکه یک بلاک چین کاملا انقلابی را خلق کند. بنابراین با انتخاب برترین ویژگیهای بلاک چینهای دو نسل قبل، رفع نواقص این بلاک چینها و یک سری تغییرات شخصی، کاردانو را خلق کرد.
کاردانو بر این باور بود که باید ۳ مشکل اساسی یک بار برای همیشه از دنیای بلاکچینها رفع شود:
- مقیاسپذیری
- تعاملپذیری
- پایداری
همانطور هم که بارها در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو گفتیم، این بلاکچین به دلیل فلسفه علمی و دیدگاه تحلیلی داوری همتای خود، کاملا راهی منحصربهفرد را نسبت به هر بلاکچین دیگری پیش گرفته است.
فلسفه کاردانو
- جداسازی لایههای حسابرسی و محاسباتی از هم در شبکه کاردانو
- قرار دادن المانهای هستهای در کدهای چندبخشی و کاربردی
- استفاده از شیوه تحلیل داوری همتا به منظور عدالت و غیرمتمرکز بودن بیشتر با کمک توسعهدهندگان خبره و دانشمندان کامپیوتر
- استفاده دقیق و فشرده از تیمهای بین رشدهای به خصوص متخصصین InfoSec
- بازنویسیهای پیاپی بین اسناد فنی، پیادهسازی آنها و تحقیقات جدید به منظور رفع هرچه سریعتر مشکلات در شبکه
- افزایش قدرت بهروزرسانی سیستم
- ایجاد شبکهای قدرتمند و مدرن برای سیستمهای مالی آینده
- نزدیکتر کردن هرچه بیشتر سهامداران با روند تراکنشها
اینها تنها بخشی از فلسفههای کاردانو است. این پلتفرم قصد دارد با استفاده از ویژگیها و فلسفههایی که در اختیار دارد، همه کاربردهایی که یک بلاک چین قادر به انجام آنهاست، مخصوصا قراردادهای هوشمند را به بهترین شکل ممکن نسبت به رقبا انجام دهد.
تواناییها و کاربردهای کاردانو
کاردانو به عنوان سومین نسل از پلتفرمهای بلاک چین، از فلسفه متمایزی نسبت به دیگر بلاکچینها برخوردار است که در آینده میتواند سکوی پرتابی باشد که حتی آن را از اتریوم برتر میسازد. یک شبکه بلاکچین غیرمتمرکز، زمانی کاربرد دارد که به کلی نیاز به اعتماد به دیگر واسطهها را از بین ببرد. این ایده به قدری در جوامع امروز واجب بود که ویژگی قراردادهای هوشمند اتریوم، به شدت مورد استقبال قرار گرفت. اما هرچقدر که به تعداد توسعه قراردادهای هوشمند، اپلیکیشنهای غیرمتمرکز و امورمالی غیرمتمرکز افزوده شد، شبکههای بلاکچین مشکلات خود را بیشتر و بیشتر نشان دادند.
طبق نظر هاسکینسون، تنها شبکههایی در آینده دور یا نزدیک دوام میآورند که سه مسئله اساسی را حل کرده باشند: مقیاسپذیری، پایداری و سازشپذیری. کاردانو توانسته بر خلاف سایر شبکهها، از ریشه به این مشکلات بپردازد و به صورت علمی آنها را کنار بزند.
در نگاه کلی، عملکرد کاردانو مشابه اتریوم است با این تفاوت که هیچ یک از مشکلات اتریوم را به دوش نمیکشد. پردازش تراکنشها بدون محدویت و با بالاتری سرعت، مقیاسپذیری، اجرای قراردادهای هوشمند، اپلیکیشنها و امور مالی غیرمتمرکز و هر استفاده دیگری که از بلاکچین در صنایع مختلف میتوان بهکار برد.
اما کاردانو کارش به همین مسائل ختم نمیشود، بلکه این بلاکچین قصد دارد یک سری از بزرگترین چالشهای دنیای ارزهای دیجیتال را به کلی از بین ببرد. در ادامه این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو با ما همراه باشید تا به موانع دنیای ارزهای دیجیتال و راهکارهای کاردانو بپردازیم.
کیف پولهای اختصاصی کاردانو
علاوهبر این که کیف پولهای مختلفی از کاردانو و ارز دیجیتال آن پشتیبانی میکنند، این بلاکچین از دو کیف پول تخصصی و رسمی هم برخوردار است. در ادامه تحلیل فاندامنتال کاردانو با دو کیف پول Daedalus و Yoroi بیشتر آشنا خواهیم شد.
کیف پول Daedalus
کیف پول ددالوس یک کیف پول دسکتابی فول نود (Full Node) است که توسط IOHK ساخته شده است. این کیف پول از آنجایی منحصربهفرد است که یک نسخه کامل از بلاکچین کاردانو را دانلود و به صورت مستقل تمامی تراکنشهای موجود در تاریخچه خود را اعتبارسنجی میکند. این ویژگی باعث ایجاد حداکثر امنیت و اجرای عملیات خود بدون نیاز به هیچ واسطهای شده است. همچنین هیچ سرور واسطهای هم در انجام عملیات آن نقش ندارد.
از ویژگیهای کیف پول ددالوس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حداکثر امنیت ممکن و بدون نیاز به اعتماد واسطه
- ایجاد حساب بدون محدودیت
- پشتیبانی از انواع سیستم عاملهای دسکتاپی: ویندوز، لینوکس، مک و نسخه تحت وب
- انتشار جدیدترین اخبارهای روز برای کاربران این کیف پول
- قابلیت شخصیسازی محیط کاربری
کیف پول Yoroi
کیف پول یوروی توسط شرکت EMURGO ساخته شده و تنها با یک کلیک نصب میشود. یوروی، کیف پول سبک کاردانو شناخته میشود و نیازی به دانلود یک نسخه کامل از تاریخچه بلاکچین کاردانو ندارید. این ویژگی باعث میشود تا کیف پول یوروی ساده و سریع باشد و بتوانید ارز دیجیتال آدا خود را در آن ذخیره کنید. این کیف پول برای کاربرانی که به صورت روزانه تبادل ارز میکنند مناسب است.
چالشها و راهکارها
تکنولوژی بلاکچین نسلهای قبل، همیشه با ۳ چالش روبهرو هستند: مقیاسپذیری، تعاملپذیری و پایداری. کاردانو نیز به عنوان یک بلاکچین نسل جدید و با توجه به مشکلاتی که بلاکچینهای نسل قبل آنها را تجربه کردند، وظیفه خود دانسته تا این چالشها را از ریشه حل کند.
در ادامه تحلیل فاندامنتال کاردانو با هم نگاهی به این چالشها و راهکارهایی که کاردانو برای رفع آنها پیدا کرده است، آشنا خواهیم شد.
راهکار کاردانو برای چالش مقیاسپذیری
زمانی که صحبت از مقیاسپذیری میشود، خیلی از کاربران ارزهای دیجیتال، آن را فقط مربوط به سرعت پردازش تراکنشها میدانند. در صورتی که از نگاه هاسکینسون، این مسئله فقط یک بخشی از مشکل مقیاسپذیری بلاکچینها محسوب میشود. از نظر هاسکینسون، مقیاسپذیری کامل یک هایدرای ۳ سر است:
- تراکنش بر ثانیه
- جامعه
- مقیاسبندی اطلاعات
۱. تراکنش بر ثانیه
در این تحلیل فاندامنتال کاردانو به سرعت تراکنشهای بیت کوین و اتریوم اشاره کردیم. بیت کوین قادر است ۷ تراکنش و اتریوم ۱۵ تا ۲۰ تراکنش را بر ثانیه تکمیل کند. این برای یک سیستم پرداخت مالی که قصد دارد جایگزین سیستمهای سنتی شود، یک رقم فاجعه محسوب میشود. کاردانو برای رفع این چالش، استفاده از شیوه اجماع اوروبروس را در شبکه خود عملی کرده است.
کاردانو با استفاده از این سیستم اثبات سهام، نه تنها اجازه داده تا سرعت و مقدار تراکنشها افزایش پیدا کند، بلکه ماینرها را حذف میکند، مصرف بیش از حد انرژی را متوقف میکند و شبکهای صد در صد غیرمتمرکز را در اختیار کاربران قرار میدهد.
مشکلی که در خصوص روش اثبات کار وجود دارد این است که ماینرهایی که ثروت بیشتری دارند، میتوانند ASICها یا دستگاههای ماینینگ قدرتمند در تعداد بالا خریداری کنند و در نهایت پاداش آنها به شدت بیشتر خواهد بود. همچنین در این روش، بیت کوین و ارزهای مشابه آن که از روش اثبات کار استفاده میکنند، به آن اندازه که باید، نمیتواند یک شبکه غیرمتمرکز باشد. به طور تقریبی، بیش از ۷۵ درصد از مقدار هشریتهای بیت کوین در اختیار ۵ استخر استخراج است. این مسئله میتواند خطر حمله ۵۱ درصد و موارد مشابه را افزایش دهد.
- فردی که قصد دارد در شبکه سهیم باشد و به عنوان اعتبارسنج فعالیت کند تا پاداش بگیرد، ابتدا مقدار مشخصی سهام را با ارز رسمی بلاکچین، در شبکه سهامگذاری میکند.
- سپس آنها میتوانند بلاکها را اعتبارسنجی کنند. به این معنی که آنها پس از بررسی یک بلاک، آن را به زنجیر بلاکچین اضافه میکنند.
- زمانی که این بلاک در شبکه ضمیمه شد، این فرد پاداش خود را دریافت میکند.
کاردانو با استفاده از این روش و البته روش منحصربهفردی که اوروبروس در الگوریتم اثبات سهام پیروی میکند، قادر به پردازش ۲۰۰ تراکنش بر ثانیه است. اما این پایان کار نیست و زمانی که اوروبروس هایدرا در شبکه اجرا شود، این مقدار به ۵۰۰۰ هزار تراکنش بر ثانیه خواهد رسید و در آینده این تعداد به ۱ میلیون تراکنش بر ثانیه هم افزایش پیدا خواهد کرد. در بخش برنامهها و رویدادهای کاردانو، با اوروبروس هایدرا بیشتر آشنا خواهیم شد.
۲. جامعه
دومین مسئله در خصوص مقیاسپذیری از نگاه هاسکینسون، جامعه یک بلاکچین است. اما این چطور میتواند یک مشکل محسوب شود؟ جواب «پهنای باند» است!
در هر تراکنش، اطلاعات وجود دارد. مخصوصا در شبکهای که در آن قراردادهای هوشمند اجرا میشود. همانطور که تنوع تراکنشها افزایش پیدا میکند، جامعهای بزرگتر در آن بلاکچین حضور دارند که برای تکمیل تراکنشهای خود، به منابع نیاز دارند.
یک مثال به زبان ساده: زمانی که یک پلتفرم قابلیت مقیاسپذیری برای دهها میلیون نفر را فراهم کرده است، این پلتفرم باید در نظر بگیرد که چنین جامعه عظیمی به دهها ترابایت یا حتی اگزابایت منبع برای تکمیل تراکنشهای آنها نیازمند است.
برای رفع این چالش، کاردانو از روشی به نام RINA استفاده کرده است. RINA یا Recursive Inter Community Structure به معنی معماری و ساختار بین جامعه بازگشتی یا تکرار شونده است که توسط فردی ب نام John Day معرفی شده بود. این شیوه، یک نوع ساختار شبکهای است که در آن یک سری قوانین بر اساس مقیاس یک شبکه پیاده میشود.
در قوانین این شیوه، RINA برای جامعه کاردانو سه ویژگی را اجرایی میکند:
- حریم خصوصی کامل
- شفافیت کامل
- مقیاسپذیری برای رفع نیاز میلیونها کاربر
۳. مقیاسبندی اطلاعات
در نهایت، از نظر هاسکینسون، مقیاسبندی اطلاعات یکی دیگر از مشکلات مقیاسپذیری یک شبکه بلاکچین است.
یک شبکه بلاکچین را در نظر بگیرید که باید میلیونها، میلیاردها و حتی تریلیونها اطلاعات باربط یا بیربط را برای همیشه در خود ذخیره کند. همانطور که مقیاس یک شبکه افزایش پیدا میکند و کاربران بیشتری در آن حاضر میشوند، حتی با اضافه شدن یک اطلاعات جدید، شبکه به زبان ساده بزرگتر یا چاقتر میشود.
همچنین توجه کنید یک شبکه بلاکچین توسط تعداد زیادی از کاربران (نودها) اجرا میشوند و این کاربرها باید یک نسخه از بلاکچین را روی سیستم خود ذخیره و هر سری هم آپدیتهای آن را دریافت کنند.
هر چقدر که بلاکچین بزرگتر شود، نیاز به فضای بیشتر هم بیشتر میشود و این مسئله برای کاربران ساده اصلا قابل قبول نیست.
کاردانو برای حل این مشکل چه کار کرده است؟ فلسفه کاردانو این است است که «هر شخصی نیاز نیست همه دادههای یک بلاکچین را در اختیار داشته باشد».
برای مثال:
بین امیر و مریم یک تراکنش صورت میگیرد. این تراکنش در جامعه بلاکچین واقعا ربطی به هیچ شخص دیگری ندارد. آنها فقط نیاز است که بدانند یک تراکنش رخ داده و این تراکنش رسمی و مجاز بوده است.
بنابراین نودها فقط مهمترین اطلاعات شبکه را دریافت میکنند.
راهکار کاردانو برای چالش تعاملپذیری
پس از مشکل مقیاسپذیری، از نگاه هاسکینسون بزرگترین مشکل بعدی در دنیای ارزهای دیجیتال، تعاملپذیری است.
در اکوسیستم حال حاضر، پولهای کریپتویی مختلفی از جمله اتریوم، بیت کوین، لایت کوین و غیره داریم. اما در نقطه مقابل، وقتی به اکوسیستم پولهای سنتی نگاه میکنیم، تکنیکها و پلتفرمهایی مانند سوییفت برای بانکها وجود دارد.
در حال حاضر زمانی که این دو دنیای مختلف را کنار هم قرار دهیم، برای کاربران حاضر در این اکوسیستمها بسیار سخت است که با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. مثلا برای یک کاربر در شبکه بلاکچین بیت کوین سخت است که بداند در شبکه اتریوم چه میگذرد. اما این مسئله زمانی پیچیدهتر میشود که یک کاربر بانکهای سنتی بخواهد با دنیای کریپتو ارتباط بگیرد و تعامل دو طرفه داشته باشد..
برای حل این مشکل، صرافیهای ارز دیجیتال پدید آمدند تا به عنوان یک پل یا درگاهی بین پلتفرمهای بانکی و دنیای ارزهای دیجیتال عمل کنند. اما مسئله این است که این صرافیها، هرگز به پلتفرمی کاملا غیرمتمرکز تبدیل نخواهند شد و به شدت مستعد خطراتی از جمله هک و کلاهبرداری هستند. همچنین این صرافیها ممکن است برای آپگرید و آپدیتها دچار تاخیر شوند، با مشکلاتی نظیر سرور مواجه شوند و حتی از نظر قانونگذاری به مشکل برخورد کنند. مانند بایننس که بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا در حال محدود کردن یا ممنوع کردن فعالیت آن هستند.
کاردانو به عنوان سومین نسل از بلاکچین و ارزهای دیجیتال، وظیفه خود دانسته تا فضایی را ایجاد کنند که به راحتی مانع میان شبکههای مالی سنتی و شبکههای مدرن کریپتویی را از میان بردارد.
یکی از اهداف بزرگ کاردانو این است تا اینترنت بلاکچینها باشد. به اکوسیستمی فکر کنید که در آن بتوان بیت کوین را شبکه اتریوم و ریپل منتقل کرد و سپس به صورت یکپارچه آن را به شبکه لایت کوین انتقال داد. آن هم بدون نیاز به وجود یک صرافی متمرکز. به دلیل وجود کراسچینها (Cross Chain) کاردانو بسیار مشتاق است تا به کلی واژه واسطه را از دنیای بلاکچینها حذف کند.
برای حل چالش تعاملپذیری دیگر پلتفرمهای ارزی سنتی و مدرن، کاردانو قصد دارد تا سه مشکل اساسی را هموار کند:
- فراداده (Metadata)
- نسبت (Attribution)
- تمکین (Compliance)
۱. متادیتا و رفع چالش آن توسط کاردانو
متادیتا یا فراداده به معنی داستان پشت یک تراکنش است. برای مثال، اگر مریم ۵۰ دلار خرج میکند، متادیتای آن میتواند مواردی مانند:
- مریم برای چه چیزی ۵۰ دلار خرج کرد؟
- مریم این ۵۰ دلار را به چه شخصی داد؟
- جایی که مریم این ۵۰ دلار را خرج کرد کجا بود؟
این اطلاعات در دنیای ارزهای دیجیتال یک نکته منفی است و در دنیای ارزهای سنتی و بانکها، به شدت اهمیت دارد. بنابراین اگر بانکها و موسسات مالی بخواهند با دنیای بلاکچین تعامل داشته باشند، وجود متادیتا برای آنها ضروری است. در صورتی که وجود آنها در یک بلاکچین، باعث به خطر افتادن حریم خصوصی میشود.
کاردانو در حال تحقیق و یافتن راهی برای ایجاد متادیتاهایی مشخص شده برای اضافه کردن به زنجیره بلاکچین است تا هم حریم خصوصی کاربران از بین نرود و هم بانکها بتوانند این تعامل را بپذیرند.
۲. چالش نسبت دادن تراکنشها
همانند متادیتا، باید مشخص شود که هر تراکنش مربوط به چه شخصی است. اگر در یک بلاکچین، نام کامل یک فردی که تراکنش انجام میدهد مشخص شود، حریم خصوصی آن به شدت زیر سوال میرود. در صورتی که بانکها باید بدانند یک تراکنش توسط چه فردی انجام شده است.
۳. چالش تمکین
چالش تمکین، شامل مسائلی همچنون KYC (شناخت خریدار)، AML (ضد پولشویی)، ATF (ضد تروریسم مالی) و موارد دیگر میشود.
در خصوص مسئله تمکین، چالش شناسایی یک تراکنش برای قانونی یا غیرقانونی بودن آن مطرح است. مثلا زمانی که مریم به امیر ۵۰ دلار میدهد، باید مشخص و تضمین شود این هزینه صرف کارهای غیرقانونی نشده باشد.
در حالی که این مسئله در دنیای ارزهای دیجیتال به راحتی امکانپذیر نیست، در عین حال برای بانکها یک امر حیاتی محسوب میشود.
این سه مسئله، از بزرگترین چالشهایی هستند که کاردانو هنوز در حال انجام تحقیق و یافتن راهی برای رفع آنها است.
راهکار کاردانو برای چالش پایداری
سومین مسئلهای که هاسکینسون روی آن تاکید دارد، پایداری یا تداومپذیری است. حتی از نظر او، این سختترین مشکلی است که باید در یک شبکه بلاکچین رفع شود.
این موضوع در زمینه ارزهای دیجیتال، به معنی این است که کاردانو چطور قرار است هزینه بهبودها و توسعههای شبکه خود را بپردازد؟
- در بلاکچینها، معمولا وقتی به یک آپدیت برای بهبود شبکه نیاز باشد و برای دستیابی به آن، باید یک سرمایه مالی وجود داشته باشد، چندین مشکل ممکن است رخ دهد:
- پشتیبانی مالی از سوی یک شخص یا شرکت میتواند متمرکز شدن شبکه را به همراه داشته باشد. مثلا اگر یک شرکت مقدار قابل توجهی سرمایه به شبکه تزریق کند، این شرکت میتوند تا حد زیادی به کنترل آن شبکه دسترسی پیدا کند.
- اگر یک بلاکچین از طریق عرضه اولیه سکه (ICO) بخواهد جذب سرمایه کند، مقدار قابل توجهی کاربران ناپایدار ایجاد خواهند شد و همچنین توکنهای بیمعنی وارد اکوسیستم میشوند.
کاردانو، برای رفع این مشکل از شیوه ایجاد خزانه (Treasury) استفاده میکند.
هر بار که یک بلاک به شبکه اضافه میشود، بخشی از پاداش این بلاک به خزانه شبکه تزریق میشود. بنابراین اگر نودها بخواهند یک تغییر و آپدیت در شبکه ایجاد کنند، با ایجاد یک نظرسنجی ابتدا ایده خود را مطرح میکنند. در صورتی که این ایده تایید شد، منابع مالی از سوی خزانه تامین میشود. افرادی که در این نظرسنجی رای میدهند، همان سهامگذاران یا اسلات لیدرها هستند. این شیوه یک سری مزایا هم دارد:
- هر چقدر که تعداد بلاکها بیشتر شود، خزانه بلاکچین هم پر خواهد شد.
- هر چقدر که تعداد افراد جامعه بلاکچین بیشتر شود، منابع بیشتری وجود خواهد داشت و در عین حال سیستم رای در شبکه به لطف وجود کاربران بیشتر، فضایی غیرمتمرکزتر خواهد داشت.
اما استفاده از این شیوه، موانعی دارد که کاردانو باید آنها را رفع کند:
- این شیوه نیازمند به یک سیستم رایدهی قابل اطمینان است.
- رای دهندگان به یک مشوق برای رای دادن و مشارکت در سیستم شبکه نیاز دارند.
- رای همه افراد باید به نوعی دارای ارزش باشد تا سیستم دچار تراژدی مشترک نشود.
- انجام رایگیری برای همه کاربران باید آسان و قابل فهم باشد.
- تمامی مراحل باید تماما غیرمتمرکز انجام شود.
کاردانو برای رفع این موانع، از سیستم تعریف کرده است که در آن دموکراسی مایع (Liquid Democracy) را با یک نوع خزانه مشوق ترکیب میکند.
دموکراسی مایع در کاردانو چطور کار میکند؟
این نوع دموکراسی، یک سیستم است که بین دموکراسی مسقتیم و دموکراسی تخصصی همیشه در حال گردش است.
در این نوع سیستم، اختیارات مختلفی در دسترس کاربران قرار میگیرد:
- کاربران میتوانند از طریق قراردادنامه خود به صورت مستقیم رای بدهند.
- کاربران میتوانند مشخص کنند که یک فرد دیگر از سوی آنها رای بدهد.
- اگر شخصی که حق رای خود را به فرد دیگری داده باشد، با رای آن شخص موافق نباشد، صرفا قادر است آن رای را باطل کند و خودش دوباره رای بدهد.
این نوع سیستم چه مزایایی خواهد داشت؟
- در این نوع سیستم رایدهی، رای همه اشخاص محاسبه و در تصمیمگیریها اتخاذ میشود.
- در این سیستم افرادی که قصد اجرای یک تغییر را داشته باشند، برای این که بتوانند رای بیاورند، باید نظر اشخاص مختلف را به خود جلب کنند و صرفا نمیتوانند با میلیونها دلار پول قبولی پیشنهاد خود را تضمین کنند.
- به دلیل نوسان بالای این سیستم بین دموکراسی مستقیم و دموکراسی واگذار شده زیاد است، خبری از افراد یا گروه قدرتمند در بین اعضای رایدهنده نیست.
- این سیستم مقیاسپذیر است. به این معنی که اگر شخصی قادر به حضور در هنگام رایدهی نیست، این حق رای میتواند به شخص دیگری واگذار شود.
مزایای کاردانو
بلاکچین لایهبندی شده
همانطور که در تحلیل فاندامنتال کاردانو در مورد چگونگی عملکرد این بلاکچین گفتیم، کاردانو دارای دو لایه جداگانه است. کاردانو بخش پردازش توکنها و قراردادهای هوشمند را از هم جدا کرده تا در هنگام انجام آپدیتها و آپگریدهای آینده، هیچ مشکلی برای بخشهای مختلف این شبکه رخ ندهد. این مسئله باعث میشود تا هرگونه خطا و تاخیر در هنگام بهروزرسانیها به صفر برسد.
سازگاری بیشتر
در مقایسه با بلاکچینهای دیگر، کارداو یک پلتفرم منطبقپذیرتر است. برای مثال، میتوان یک قرارداد هوشمند را بهگونهای شخصیسازی و تنظیم کرد که برای همه سهامگذاران و طرفین قرارداد، تطبیقپذیر و مطلوبیت داشته باشد.
تمرکززدایی بالا
به نسبت دیگر ارزهای دیجیتال، کاردانو سعی کرده تا سطح تمرکززدایی خود را افزایش دهد. در این بلاکچین هیچ فرد یا شرکتی قدرت کنترل غیرقابل قبوری نسبت به امنیت، رایدهی و اعتبارسنجی شبکه ندارد.
بهبود دسترسی به آزادی مالی
یکی از مهمترین اهداف کاردانو، دسترسی همه مردم دنیا به یک سیستم مالی آزاد است. کاردانو سعی دارد با ایجاد یکپارچگی در فضای مالی، پلتفرمی برای میلیونها نفر که به سرویسهای مالی سنتی دسترسی ندارند، فراهم کند.
همکاری با قانونگذاران
کاردانو به هیچ وجه قصد ندارد یک اخلالگر اقتصادی برای کشورهای دنیا باشد بلکه سعی دارد یک مبتکر در زمینه مالی محسوب شود. به همین دلیل کاردانو در تلاش است تا با همکاری قانونگذاران کشورهای مختلف، مطمئن شود که علاوه بر رعایت و احترام به قوانین کشورها، برای مردم یک بلاکچین و ارز دیجیتال مناسب را فراهم کند.
آیا میتوان از این ارز دیجیتال به صورت کاملا ناشناس استفاده کرد؟ این یکی از مهمترین سوالاتی است که کاربران حرفهای ارزهای دیجیتال در خصوص پاسح آن نسبت به هر نوع رمزارزی کنجکاو هستند.
مسئله این است که ناشناس بودن برای ارزهای دیجیتال بیشتر جنبه تبلیغاتی پیدا کرده است تا یک ویژگی. وقتی شما از یک صرافی که دارای قانون شناخت مشتری (Know Your Customer) است، ارز دیجیتال میخرید، این یعنی شما اطلاعات خود را در اختیار مرکزی قرار دادهاید که حالا میداند شما چه شخصی هستید، مشخصات خصوصیتان چیست، چه ارز دیجیتالی دارید، آدرس شما چیست و موارد دیگر. بنابراین هر فعالیتی پس از آن میتواند یک رد پا از شما بهجا بگذارد.
البته لازم به ذکر است با این حال که بلاکچین کاردانو، یک پلتفرم عمومی است و همه تراکنشها با آدرسهایشان در این شبکه ثبت میشوند، اما همه این آدرسها فقط یک عدد هستند و نامی از شما برده نمیشود. تا زمانی که این شماره آدرس شما به هیچ یک از اطلاعات شخصی شما متصل نباشد، شما هم ناشناس باقی خواهید ماند.
برنامهها و رویدادهای پیش رو کاردانو
کاردانو نسبت به رقبای اصلی خود، یک بلاک چین جوان محسوب میشود. اما کاردانو به خوبی از تجربه دیگر بلاک چینها و مخصوصا ضعفهایی که داشتهاند، برای خود مسیری مشخص کرده تا نه تنها این مشکلات را رفع کند، بلکه به بینقصترین بلاک چین حال حاضر تبدیل شود. در این تحلیل فاندامنتال کاردانو خواندیم که این پلتفرم با هدف رفع مشکلات زیادی از جمله مقیاسپذیری، سیستم عدالت رایدهی، فرادادهها، حریم خصوصی و خیلی از موارد دیگر وارد میدان شده است.
مشکلی مانند مقیاسپذیری، سالهاست که یقه بسیاری از بزرگترین بلاک چینهای دنیا را گرفته و با محبوب شدن روز افزون ارزهای دیجیتال، بیشتر و بیشتر این پلتفرمها را به چاه فرو میبرد. همین یک ضعف، باعث شده تا ترافیک تراکنشها بالا باشد که نتیجه آن کندی سرعت و افزایش کارمزد تراکنشهاست.
نکته مهم در خصوص کاردانو این است که این پلتفرم قصد دارد تمامی ضعفها را به صورت علمی و با تجربه کامل سازندگان و توسعهدهندگان خود رفع کند. با این تا زمان نگارش این مطلب، تنها ۵ سال از عمر کاردانو میگذرد، این پلتفرم به آرامی، اما با دقت و دانش بالا نقشه راهی را انتخاب کرده تا رفته رفته خود را از یک قاتل اتریوم، به برترین پلتفرم بلاکچین تبدیل کند.
در ادامه این مطلب از تحلیل فاندامنتال کاردانو میخواهیم مروری بر برنامهها و رویدادهای پیش روی کاردانو داشته باشیم. هرچند نگاهی هم به برنامههای پیشین کاردانو خواهیم داشت تا بدانیم این پلتفرم از کجا کار خود را شروع کرده و مسیر آینده آن چیست.
فاز اول؛ بایرون
در تحلیل فاندامنتال کاردانو بارها گفتیم که این پلتفرم با هدف تبدیل شدن به سومین نسل از بلاک چینها، وارد میدان شده است. کاردانو علاقهای به کپی کردن بلاکچینهای دیگر و اعمال یک سری تغییرات نداشت. بلکه این شبکه با کمک علم، تحقیقات و داوری همتا توسعه یافت تا به یک بلاکچین منحصربهفرد تبدیل شود. داستان از سال ۲۰۱۵ شروع شد، جایی که کاردانو با تمرکز روی سه ضعف بزرگ بلاکچینهای پیش از خود یعنی مقیاسپذیری، تعاملپذیری و پایداری شروع به کار کرد. پس از ۲ سال تلاش، هزاران تلاش در GitHub، صدها هزار ساعت مطالعه، اولین نسخه از کاردانو در سپتامبر ۲۰۱۷ عرضه شد و عصر بایرون (Byron) که فاز اول این پلتفرم بود، آغاز شد.
در اولین فاز کاردانو، این اجازه به کاربران داده شد تا در پروتکل اجماع اوروبروس، ارز دیجیتال آدا را خرید و فروش کنند. همانطور که در تحلیل فاندامنتال کاردانو خواندیم، اوروبروس قلب تپنده این بلاکچین است که آن را نسبت به دیگر بلاکچینهای موجود، کاملا متمایز ساخته است. اوروبروس اولین پروتکل اثبات سهام است که بر اساس تحقیقات آکادمیک ساخته شده است و سطح امنیتی آن بر اساس اثبات ریاضیات است.
در عصر بایرون همچنین شاهد عرضه اولین کیف پول اختصاصی این شبکه یعنی ددلاوس بودیم. این کیف پول توسط IOHK برای ارز دیجیتال آدا ساخته شده است. همچنین کیف پول سبکتر یوروی نیز توسط کمپانی خواهر این شرکت یعنی Emurgo طراحی شد تا به کیف پولی سریع برای مبادلات روزانه تبدیل شود.
با این که هدف اصلی عصر بایرون، توسعه تکنولوژیهای اساسی برای شبکه کاردانو بود، یکی دیگر از مهمترین مواردی که این پلتفرم به آن توجه داشت، ایجاد یک جامعه و درگیر کردن مردم در توسعه و آینده این بلاکچین بود. کاردانو از یک گروه بسیار کوچک رشد کرد و حالا یک جامعه بینالمللی فعال در اختیار دارد. همچنین در این عصر آدا توانست در بیش از ۳۰ صرافی مشهور مورد پذیرش قرار بگیرد و رتبه خوبی در میان برترین ارزهای دیجیتال دنیا از نظر ارزش بازار به دست بیاورد.
در آمار زیر دیدگاه جالبی در اولین قدمهای کاردانو در عصر بایرون بهدست میآورید:
- قرار گرفتن در فهرست بیش از ۳۰ صرافی
- دستیابی به بیش از ۴۹۰ هزار عضو کاربری در جامعه کاردانو
- بیش از ۲۳ هزار کد در گیتهاب
- پاس به بیش از ۶۰ هزار تیکت پشتیبانی
البته در این مرحله، فقط سه شرکت برای اعتبارسنجی تراکنشهای کاردانو فعال بودند که آن را به یک بلاکچین کاملا متمرکز تبدیل کرده بود. تا این که کاردانو وارد فاز بعدی شد.
فاز دوم؛ شلی
در ادامه دوران بایرون، عصر شلی (Shelley)، فاز دوم کاردانو آغاز شد. شلی که در ماه جون ۲۰۲۰ عرضه شد، ادامه راه کاردانو در زمینه رشد و توسعه شبکه بود. با این حال برخلاف دوران بایرون، که یک استخوانبندی سفت و خشک برای آغاز بهکار این شبکه بود، شلی با هدف انتقالی نرم، با کمترین ریسک ممکن و بدون اختلال در خدمات کاردانو طراحی شد.
همانطور که خواندیم، کاردانو در فاز اول به هیچ عنوان یک شبکه غیرمتمرکز نبود. در عصر شلی، کاردانو به سمت غیرمتمرکز شدن قدم برداشت. البته این اتفاق به سرعت انجام نشد و شلی آرام و پیوسته کاردانو را به یک شبکه غیرمتمرکز تبدیل کرد. در این پروسه، بیشتر و بیشتر نودها توسط جامعه کاردانو اداره شدند. در این فاز پروسه اعتبارسنجی تراکنشها به دست خود کاربران سپرده شد.
در عصر شلی، شیوه انتقال اختیار رای، طرح تشویق و یک سیستم پاداش برای اجرای صادقانه و عادلانه کاربران در رایگیری و اعتبارسنجی معرفی شد. به عنوان یک شبکه اثبات سهام، کاربران توکنهای آدا خود را در این شبکه سهامگذاری کردند و کاردانو بیشتر و بیشتر با کاربران رسمی خود درگیر شد.
هدف کاردانو در عصر شلی، تمرکززدایی ۵۰ تا ۱۰۰ برابر نسبت به دیگر شبکههای بلاکچین بود. همانطور که در تحلیل فاندامنتال کاردانو اشاره کردیم، کنترل شبکههای بلاکچین در اختیار حداکثر ۱۰ استخر استخراج است و عصر شلی هیچ علاقهای نداشت تا کاردانو به جمع چنین شبکههایی اضافه شود. همچنین شبکه کاردانو با کمترین ضرر و زیان در مصرف انرژی هدایت میشود و خبری از ریگهای ماینینگ و آسیبرساندن به محیط زیست نبود.
عصر شلی به عنوان روند طبیعی بالغ شدن کاردانو شناخته میشود. جایی که در آن کاردانو به یک شبکه کاربردی، همراه با پاداش و ارزشمند برای کاربران جدید و قدیم تبدیل شد. اما همچنین شلی زمینه را برای آینده تبدیل کرد، جایی که شبکه کاردانو قرار بود به شکل صد در صد توزیع شود و خود را آماده اپلیکیشنها و اتفاقات بزرگتر کند.
فاز سوم؛ گوگان
در عصر شلی که هسته اصلی کاردانو به یک سیستم کاملا غیرمتمرکز تبدیل شد، در فاز سوم که عصر گوگان (Goguen) نام دارد، قراردادهای هوشمند و اپلیکیشنهای غیرمتمرکز وارد این شبکه میشوند.
توسعه گوگال به صورت موازی با عصر شلی همراه بود و طبق وعده کاردانو، قرار است تا پایان سال ۲۰۲۱ اجرایی شود. یکی از ویژگیهای فاز سوم این است تا کاربران فنی و غیرفنی بتوانند قراردادهای هوشمند را در شبکه کاردانو بسازند و اجرا کنند.
از اهداف عصر گوگان، می توان به خلق پلوتوس (Plutus) اشاره کرد که در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو به آن اشاره کردیم. پلوتوس یک زبان برنامهنویسی برای ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند در زبان برنامهنویسی هسکل است. با اینکه فاز گوگال هنوز در مرحله اجرا قرار دارد، اما پلوتوس به صورت آزمایشی در اختیار کاربران قرار داشت.
یکی دیگر از ویژگیهای عصر گوگان، قابل دسترس کردن کاردانو برای کاربران بیشتر از طریق مارلو (Marlowe) است. این زبان برنامهنویسی به متخصصین مالی و تجاری بدون داشتن ذرهای دانش فنی، اجازه میدهد تا قراردادهای هوشمند خلق کنند.
یکی دیگر از تحولات گوگان، اضافه کردن دفتر مرکزی چند ارزی است تا کاربرد شبکه کاردانو را افزایش دهد. به این معنی که کاربران قادر هستند در این شبکه توکنهای جدید خلق کنند. این اتفاق اجازه میدهد تا کاردانو پذیرای توکنهای قابل تعویض و غیرقابل تعویض شود تا شاهد ایجاد ارزهای دیجیتال و توکنسازی کردن هر نوع دارای دیجیتال و غیر دیجیتال باشیم. این اتفاق اجازه میدهد تا در قراردادهای هوشمند کاردانو، محدودیتی از بابت تنوع ارزهای دیجیتال وجود نداشته باشد.
فاز چهارم؛ باشو
عصر باشو (Basho)، عصر بهینهسازی، بهبود مقیاسپذیری و تعاملپذیری شبکه کاردانو خواهد بود. در حالی که فازهای اول تا سوم کاردانو روی عملکردهای جدید و غیرمتمرکز شدن تمرکز داشتند، باشو روی بهبود عملکرد کلی شبکه کاردانو به منظور پشتیبانی بهتر و جذب اپلیکیشنها با حجم بالای تراکنشها خواهد بود.
یکی از هستههای اصلی توسعه باشو، معرفی سایدچینها به شبکه خواهد بود. در این مقطع، بلاکچینهای جدید، با زنجیره اصلی شبکه کاردانو تعامل برقرار میکنند تا ظرفیتهای شبکه افزایش پیدا کند. وظیفه سایدچینها این است تا بار مسئولیت و وظایف زنجیره اصلی را سبکتر کند و در عین حال فضا و گنجایش آن را افزایش دهد. این بلاکچینها همچنین میتوانند به عنوان پلتفرمهای آزمایشی شبکه مورد استفاده قرار بگیرند تا هیچ تداخلی و اختلالی در بلاکچین اصلی ایجاد نشود.
به طور کلی، با توجه به نقشه راه کاردانو، باشو باعث خواهد شد تا این شبکه به بیشترین راندمان، مقاومترین و منعطفترین بلاکچین صنعت ارزهای دیجیتال تبدیل شود. در این مرحله، کاردانو قادر است فراتر از هر سیستم مال دیگری، سرعت تراکنش بالایی داشته باشد.
فاز پنجم؛ ولتر
عصر وُلتِر (Voltaire)، آخرین قطعه پازلی خواهد بود که کاردانو را به یک سیستم تماما خود پایدار تبدیل خواهد کرد. با پیادهسازی سیستم رایدهی عادلانه و سیستم خزانهداری، مشترکین شبکه کاردانو میتوانند سهام خود را برای حق رایدهی در این شبکه قرار دهند تا در توسعه آینده این شبکه شریک شوند.
برای این که کاردانو بتواند به یک شبکه کاملا غیرمتمرکز واقعی تبدیل شود، نه تنها نیاز است که شالوده آن توزیع شده باشد (شالودهای که در عصر شلی شاهد بودیم) بلکه باید این توانایی را داشته باشد که به صورت خودکار و با همکاری مشترکین، بدون دخالت هیچ واسطهای، خود را حفظ و رشد کند.
همانطور که در این تحلیل فاندامنتال کاردانو اشاره کردیم، این بلاکچین نیاز به سرمایه دارد و توسعه دهندگان آن، ایجاد یک خزانهداری را بهترین نوع سرمایه میدانند. با شروع این عصر، بخشی از کارمزد تراکنشها و پاداشها به حساب خزانهداری کاردانو واریز میشود تا از آن برای توسعه آینده شبکه استفاده شود.
زمانی که سیستم رایگیری و خزانهداری به طور کامل در شبکه کاردانو پیاده شود، کاردانو صد در صد غیرمتمرکز خواهد شد و دیگر تحت مدیریت شرکت IOHK قرار نخواهد گرفت. در عوض، این جامعه کاردانو است که مدیریت کامل آن را برعهده میگیرد، چرا که آنها همه چیز را برای مدیریت و رشد کاردانو در اختیار خواهند داشت.
فلسفه جذابی دیگر از کاردانو؛ نامگذاریهای تاریخی
یکی از جالبترین مسائل پیرامون کاردانو، نامگذاری این بلاکچین، ارز دیجیتال آن و آپگریدهای آن است. در ادامه با هم نگاهی به نامگذاریهای این پلتفرم خواهیم داشت.
کاردانو
نام بلاکچین کاردانو، از جرلامو کاردانو (Geralmo Cardano) دانشمند ریاضیات و پزشکی ایتالیایی است که برای اولین بار اعداد کوچکتر از صفر را به شکل نظاممند در ریاضیات بهکار برد. او در زمینه ریاضیات، فیزیک، بیولوژی، شیمی، اختربینی، اخترشناسی، فلسفه، نویسندگی و قمار علاقه فراوانی از خود نشان داد به عنوان یکی از پرنفوذترین ریاضیدانان دوره رنسانس شناخته میشد. او همچنین یکی از افراد کلیدی در پایهگذاری احتمالات و از اولین معرفهای ضریف دوجملهای و بسط دوجملهای در دنیای غرب بوده است. او روی بیش از ۲۰۰ مقاله علمی کار کرده است.
به عنوان ارز دیجیتال و بلاکچینی که به شدت روی متودهای علمی و ریاضیات تاکید دارد، انتخاب اسم کاردانو چندان عجیب به نظر نمیرسد.
آدا
نام ارز دیجیتال آدا (ADA) یا به طور دقیق و درستتر اِیدا، از آگوستا ایدا کینگ کنتلس لاولِیس (Ada Lovelace) گرفته شده است. ایدا لاولیس (۱۸۱۵ تا ۱۸۵۲) یک ریاضیدان، نویسنده و نخسین برنامهساز رایانهای بود. او به دلیل همکاری خود با چارلز ببیج، در زمینه کامپیوتر همهمنظورهای به نام موتور تحلیلی مشهور شده است.
شاید بدون ایدا لاولیس و دیدگاه او، کامپیوترها و برنامههایی که ما امروزه آنها را میشناسیم، وجود نداشتند یا به چنین مرحلهای نمیرسیدند. به افتخار دیدگاه ایدا، سازندگان کاردانو تصمیم گرفتند تا ارز دیجیتال رسمی بلاکچین کاردانو را آیدا نامگذاری کنند. همچنین کوچکترین واحد این ارز دیجیتال (۰٫۰۰۰۰۰۱ آدا)، لاولیس (Lovelace) نام دارد. درست همانند بیت کوین که کوچکترین واحد آن ساتوشی نام دارد.
اما این یک اتفاق تصادفی نیست که نام اولین عصر ظهور کاردانو و تولد ارز دیجیتال آدا، از روی نام پدر او یعنی لرد بایرون گرفته شده است!
بایرون
جورج گوردون بایرون (George Gordon Byron) یک شاعر و سیاستمدار رمانتیک انگلیسی بود. بایرون (۱۷۸۸ تا ۱۸۲۴) آثار مختلفی را منتشر کرده است که مشهورترین آن دون ژوان (Don Juan) بوده است که بعد از مرگ او ناتمام ماند. کاردانو اولین عصر از نقشه راه شبکه خود را بر اساس نام این شاعر انگلیسی انتخاب کرد.
بایرون با شاعر غزلسرای دیگری به نام پرسی بیش شلی (Percy Bysshe Shelley) دوست بود. اما نکته جالب این است که کاردانو، نام فاز دوم شبکه خود را بر اساس نام همسر این شخص یعنی ماری شلی انتخاب کرده است. فاز دوم کاردانو، تحول این شبکه به سمت سیستم غیرمتمرکز بود. اما دلیل انتخاب ماری شلی برای این این مرحله از شبکه کاردانو چه بود؟
شلی
ماری شلی (Mary Shelley) یکی از نویسندگان انگلیسی (۱۷۹۷ تا ۱۸۵۱) است که با اثر مشهوری به نام فرانکنشتاین در سبک گوتیک مورد توجه قرار گرفت. این کتاب در خصوص دانشمندی است که یک موجود شبیه به انسان را در یک آزمایش علمی غیرمتعارف خلق میکند. اما مسئله جالب در خصوص شکلگیری ایده فرانکنشتاین، ماجرای نوشته شدن آن است. جایی که بین لورد بایرون، پرسی بیش شلی و ماری شلی شرطی گذاشته شده بود که کدام از آنها میتوانند برترین داستان ترسناک زمان خود را بنویسند. این کتاب برای اولین بار به صورت ناشناس منتشر شد و حتی تا امروز نیز در بین داستانها، فیلمها و سریالها نفوذ پیدا کرده است.
با اینکه اکوسیستم کاردانو ربطی به داستانهای ترسناک ندارد، با اینحال تبدیل شدن کاردانو از یک شبکه متمرکز به یک شبکه غیرمتمرکز و ناشناس در عصر شلی، انتخاب این نام را منطقی میسازد. اما عصر بعد از شلی، عصر ورود قراردادهای هوشمند به شبکه بود. جایی که کاردانو این فاز را گوگان نامید.
گوگان
جوزف گوگال (Joseph Goguen) یک دانشمند کامپیوتر در ایالات متحده آمریکا بود (۱۹۴۱ تا ۲۰۰۶) که به عنوان پروفسور دانشگاههای کالیفورنیا و آکسفورد مشغول بهکار بود. او همچنین به عنوان محقق در شرکتهای بزرگ IBM و SRI International فعالیت میکرد. تمرکز گوگان بیشتر روی مفاهیم جبری و اعتبارسنجی رسمی بود.
کارهایی که گوگان انجام میداد، یک الهام برای گریگور روسو (Grigore Rosu) یک پروفسور علوم کامپیوتر در دانشگاه ایالت ایلینوی آمریکا بود. او به لطف الهامگیری از گوگان، توانست چارچوب K Framework در زبانهای برنامهنویسی را خلق کند.
از K Framework به منظور اعتبارسنجی کدهای قراردادهای هوشمند استفاده میشد تا به صورت خودکار نواقص سیستم را به منظور جلوگیری از فاجعههایی مانند حمله DAO اتریوم در سال ۲۰۱۶ بگیرد.
به دلیل این که بسیاری از زبانهای برنامهنویسی در چارچوب K تعریف شدهاند، پس از آغاز عصر گوگان شبکه کاردانو، قراردادهای هوشمند را میتوان در بسیاری از این زبانها نوشت تا به صورت خودکار اعتبارسنجی شوند. این اتفاق باعث میشود تا قراردادهای هوشمند بسیار منعطف و کاملا امن باشند.
پس از این که کاردانو با عبور از عصر شلی، به یک شبکه غیرمتمرکز تبدیل شود و در عصر گوگان، قراردادهای هوشمند قابل اجرا شوند، در عصر باشو، کاردانو با به حداکثر رساندن مقیاسپذیری خود، به شدت منعطف و موثر خواهد شد. اما چرا نام باشو را برای این عصر انتخاب کردهاند؟
باشو
ماتسوو باشو (Matsuo Bashõ) یک شاعر مشهور ژاپنی (۱۶۴۴ تا ۱۶۹۴) بوده هاست که بیشتر به خاطر استادی او در زمینه هایکو (Haiku) شهرت پیدا کرده است. هایکوو یک نوع شعر بسیار کوتاه ژاپنی است که فقط دارای سه بند است. باشو قادر بود در همین سه بند شعر، برترین آثار زمان خود را خلق کند.
به دلیل توانایی بالا و شگفتانگیز باشو در شعرسرایی، عصر چهارم کاردانو به نام او ثبت شد. به امید این که کاردانو بتواند شخصیت و تواناییهایی که باشو داشت را در قالب مقیاسپذیری و پذیرش پروسههای مختلف شبکه خود بگنجاند.
پس از باشو، عصر پنجم و نهایی کاردانو، روی پایداری تمرکز دارد. جایی که با پیادهسازی یک سیستم خزانهداری و سیستم رایگیری عادلانه، کاردانو صد در صد مستقل خواهد شد.
ولتر
فرانسوا ماری آروئه که بعدها به نام وُلتِر (Voltaire) مشهور شد، یک نویسنده، فیلسوف و تاریخدان فرانسوی عصر روشنگری (Age of Enlightenment) است. او به دلیل ذکاوت خارقالعاده، مخالفت شجاعانه با کلیسای کاتولیک، حمایت از آزادی مذهب، آزادی بیان، جدایی دین از سیاست و بیان نظرات بیپرده خود شهرت داشت.
احتمالا با همین تعریف متوجه شدهاید که چرا کاردانو نام عصر پنجم و نهایی خود را ولتر گذاشته است. در این فاز، کاردانو گاورننس آن چین خود را پیاده میکند، سیستم رایگیری شفاف و عادل خواهد داشت، خزانهداری آن بدون واسطه انجام خواهد شد و دموکراسی مایع آن اجازه میدهد تا مدیریت سیستم به صورت کاملا غیرمتمرکز صورت بگیرد.
اوروبروس
از مبحث پنج عصر کاردانو که بگذریم، این شبکه بلاکچین نام تمامی عناصر مهم خود را هم از اسمهای تاریخی و با پس زمینه تاریخی جالب انتخاب کرده است.
ابتدا به اوربروس بپردازیم، مکانیسم اجماع کاردانو که اجازه میدهد همه چیز در آن به صورت غیرمتمرکز انجام شود. اروبروس نمادی از یک اژدها یا مار است که دم خود را میبلعد. البته نام اروبروس یک نام از یونان باستان (οὐροβόρος) است که برای اولین بار در متون مصر باستان کشف شد. دلیل انتخاب نام اروبروس توسط شبکه کاردانو، ذات دایرهوار آن در مکانیسم توافق عام است.
اولین نسخه از مکانیسم اجماع کاردانو اروبروس نام گرفت که البته حالا آن را اروبروس کلاسیک معرفی میکنند. زیرا همانطور که در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو بیان کردیم، نسخه جدید از این سیستم در شبکه پیاده شد. در نسخه دوم، متود جدیدتری برای سیستم توافق عام در نظر گرفته شده است تا انتخاب تصادفی آن به مراتب عادلانهتر صورت بگیرد. این نسخه دوم، اروبروس پرائوس (Praos) نام گرفت. پرائوس نام خدای تعادل و مهربانی در یونان است. سپس این سیستم وارد نسخه سوم شد که اوروبروس جنسیس نام گرفت. جنسیس نام یکی از خدایان یونان بود که به «آغاز» هر چیزی شهرت داشت. این نسخه از ارووبروس اجازه میدهد تا کاربران جدید به بلاکچین کاردانو اضافه شوند.
اما نسخه چهارم و نهایی اوروبروس، روی خرد کردن یا تقسیمبندی عادلانه (Sharding) تمرکز دارد. در این شیوه که دیتایس شبکه به صورت افقی تقسیمبندی میشود، اجازه میدهد تا بار شبکه بین همه بخشها تقسیم شود. به دلیل شیوهای که این نسخه چهارم در بخشبندی صورت میدهد، کاردانو نام آن را اوروبروس هایدرا (Ouroboros Hydra) انتخاب کرده است. هایدرا نام یک هیولا در اسطورهشناسی یونان باستان است که دهها سر دارد و هر بار با بریده شدن سر او، دو سر دیگر از آن جا بیرون میآید.
اما این تنها اشاره به اسطورهشناسی یونان نبوده است و کاردانو عناصر دیگری هم دارد.
ددالوس
در اسطورهشناسی یونان، ددالوس (Deadalus) یک هنرمند، مخترع و سازنده خلاق بوده است. از مشهورترین سازههای او میتوان به هزارتویی اشاره کرد که مینوتور، هیولایی که نصب انسان و نصب گاو بود، در آن زندانی شد.
همانطور که در این تحلیل فاندامنتال کاردانو اشاره کردیم، کاردانو یک کیف پول حرفهای دارد که نام آن را ددالوس گذاشته است. اگر دقت کنید، لوگوی ددلاوس از یک گاو با طرح هزارتو طراحی شده است که اشاره به پیچیدگی پروتکلهای رمزنگاری این کیف پول دارد. این کیف پول توسط شرکت IOHK برای سیستم عاملهای دسکتاپ طراحی و توسعه یافته است. اما این شرکت یک کیف پول سبکتر هم طراحی کرده که آن را از روی اسم پسر ددالوس یعنی ایکاروس، نامگذاری کرده است.
ایکاروس
در داستانهای باستان یونانی، اشاره شده که ددلاوس توسط پادشاه جزیره کرت زندانی شده است. ددالوس در این جزیره یک پسر هم دارد که با هم تصمیم به فرار از این جزیره میگیرند. برای این کار، آنها سعی میکنند با پر و موم برای خود بال درست کنند. در این داستان، ددالوس بارها به پسر خود هشدار میدهد که در هنگام پرواز، غرور به او دست ندهد و نه در اوج و نه در نشیب پرواز نکند. چرا که در اوج ممکن است خورشید مومها را ذوب و در نشیب، رطوبت میتواند پرها را سنگین کند. اما ایکاروس به حرفهای ددالوس اهمیتی نداد و در نهایت با اوج گرفتن در آسمان و ذوب شدن مومها، به دریا سقوط کرد.
البته کیف پول کاردانو تنها در حد یک نسخه آزمایشی باقی ماند (درست مثل ایکاروس که به مقصد نرسید!) با این حال، شرکت خواهر IOHK یعنی Emurgo، تصمیم گرفت تا با استفاده از این نسخه آزمایشی، یک کیف پول سبک وزن بسازد. اما این بار آنها برای انتخاب نام آن، به سمت اسامی کهن شرقی رفتند.
یوروی
در این تحلیل فاندامنتال کاردانو، ما به کیف پول یوروی اشاره کردیم. کیف پول سبک با کاربرد آسان که برای معاملات روزانه مورد استفاده قرار میگیرد.
اما نام یوروی (Yoroi) از کلمه ژاپنی به معنی زره گرفته شده، توسط ساموراییهای فئودال ژاپن مورد استفاده قرار میگرفت. این زره در عین حال که جلوی برخی از ضربات را بگیرد، سبک بود تا ساموراییها بتوانند بهراحتی ماموریتهای خود را انجام دهند.
از دیگر اسامی جالب کاردانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پلوتوس: نام خدای ثروت و فراوانی یونان است. نام پلوتوس در کاردانو برای زبان برنامهنویسی این شبکه انتخاب شده که دارای یک کتابخانه عظیم از کدهایی است که حتی کاربرانی که دانشی از برنامهنویسی ندارند، میتوانند به کمک آن قراردادهای هوشمند بسازند.
مارلو: یکی دیگر از زبانهای برنامهنویسی کاردانو که نام آن از کریستوفر مارلو گرفته شده است. شاعر و نمایشنویس انگلسی عصر الیزبات که حتی ویلیام شکسپیر از او تاثیر گرفته است.
همکاری و پذیرندگان
در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو خواندیم که توسعهدهندگان این شبکه، سعی دارند تا پلتفرمی کاملا غیرمتمرکز را برای قراردادهای هوشمند ایجاد کنند که نسبت به همه بلاکچینهای پیش از خود، پیشرفتهتر باشد و دیگر نگرانی و مشکلی هم بابت مقیاسپذیری آن در میان نباشد. کاردانو اولین بلاکچینی است که بر پایه علم، فلسفه و تحقیق توسعه یافته است.
کاردانو در مسیر رسیدن به اهداف خود، با شرمتهای مختلفی همکاری کرده است. البته در ابتدای تحلیل فاندامنتال کاردانو با سه شرکت اصلی این شبکه یعنی IOHK، Emurgo و The Cardano Foundation آشنا شدیم.
در ادامه تحلیل فاندامنتال کاردانو با دیگر شرکای مهم این بلاکچین آشنا خواهیم شد.
IBM Research
در سال ۲۰۲۰، چارلز هاسکینسون اعلام کرد که کاردانو روی یک پروژه نرمافزار توزیع با تیم تحقیقاتی IBM همکاری میکند. IBM Research، بازوی تحقیقاتی شرکت آمریکایی IBM است که روی تکنولوژیهای نوین و پیشرفته تمرکز دارد که از جمله آنها میتوان به هوش مصنوعی، بلاکچین، محاسبات کوانتومی و غیره اشاره کرد. IBM Research دارای بزرگترین و موثرترین آزمایشگاههای تحقیقاتی است.
PwC
چارلز هاسکینسون در ابتدای سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که کاردانو با شرکت ارائه خدمات حرفهای شبکه Price Waterhous Coopers برای یک استراتژی تبلیغاتی جدید همکاری میکند. از نظر هاسکینسون، این شرکت اطلاعات تحقیقاتی کاردانو را تقویت میکند.
PwC یک شرکت چند ملیتی حرفهای خدمات شبکه است که از جمله خدمات آن میتوان به مشاورههای تجاری، مشاورههای مالیاتی، بیمه و غیره اشاره کرد.
New Balance
کاردانو و شرکت تولید کتونیهای ورزشی نیو بالانس، یک همکاری استراتژیک را آغاز کردهاند. در این همکاری، مشتریان خرده فروش این شرکت میتوانند خرید خود را در بلاکچین کاردانو ثبت کنند. این ویژگی به خریداران اجازه میدهد تا به صورت دیجیتالی ثابت کنند که مخصول خریداری شده آنها اصل و کاملا معتبر است.
COTI Network
کاردانو با همکاری شرکت COTI Network یک راه حل پروسه پرداخت را برای آدا معرفی کرده است که تاجرین را برای استفاده از این ارز دیجیتال راحت میکند. در این راه حل، شیوه پرداخت آدا به صورت یک دکمه یا کد QR در اختیار فروشندگان و تاجرین قرار میگیرد که با پذیرش آدا در سریعترین زمان ممکن، میتوانند آن را به ۳۵ ارز فیات مختلف تبدیل کنند.
SIRIN LABS
در این همکاری استراتژیک، پروتکل بلاکچین کاردانو با گوشیهای هوشمند FINNEY و سیستم عامل SIRIN ادغام میشود. همچنین ارز دیجیتال آدا در کیف پول سرد Finney و اکوسیستم SIREN LABS در دسترس قرار میگیرد.
SIREN LABS یک شرکت بلاکچین است که گوشیهای هوشمند بلاکچینی تراز اول تولید میکند. همچنین از دیگر محصولات آنها میتوان به کیف پول سرد اشاره کرد.
Koinfidio
کاردانو با همکاری Konfidio سعی دارد تا مدل تجاری بلاکچینی را گسترش دهند. این دو شرکت در تلاش هستند تا مدلهای تجاری بلاکچین را برای استفاده در شرکتهای ریز و درشت دنیا معرفی کنند. هدف نهایی این همکاری، بهکارگیری کردانو به عنوان یک گزینه سطح بالا و بینالمللی در شرکتها و حتی موسسات و مراکز دولتی است.
Algoz
کاردانو با همکاری شرکت Algoz در تلاش برای ایجاد یک سرویس نقدینگی و معاملات برای توکن آدا است. در این همکاری، میزان نقدینگی آدا و دسترسی آن افزایش خواهد یافت.
Metaps Plus
کاردانو در یک همکاری گسترده با شرکت Metaps Plus سعی دارد دا ارز دیجیتال آدا خود را در پلتفرم پرداخت موبایل Metaps Plus بگنجاند. با این همکاری، آدا برای استفاده در بیش از ۳۳ هزار مغازه در کشور کره جنوبی مورد استفاده قرار میگیرد.
از دیگر همکاریهای کاردانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- Ellipal Hardware
- Z/Yen Group
- Priviledge
- ScanTrust
- Runtime Verification
- South Korea Government-Approved Trade Associations
- Ethiopian Government
- Georgian Government
- Edinburgh University
رقبای اصلی
اگر بخواهیم از نظر فلسفه، ریاضیات و علم، بلاکچینها را با هم مقایسه کنیم، کاردانو را میتوان یک بلاکچین بیرقیب دانست. تا پیش از کاردانو، هیچ بلاکچین و پلتفرم غیرمتمرکزی حاضر نشده بود تا از ریشه، تمامی مبانی دنیای ارزهای دیجیتال را به صورت آکادمیک توسعه دهد و پلتفرمی بسازد که تا این حد غیرمتمرکز باشد.
اما آیا بلاک چین واقعا یک پلتفرم بیرقیب است؟ قطعا نه. چه یک بلاک چین به صورت آکادمیک ساخته شده باشد یا چه پشت یک بلاک چین نابغهای وجود داشته باشد که آن را توسعه میدهد، همه اهداف نسبتا مشترکی را دنبال میکنند. تمرکز زدایی، ایجاد بهترین ارز دیجیتال ممکن، دسترسی مردم سرتاسر دنیا به ارز بدون واسطههای بانکی و دولتی و خیلی موارد دیگر.
کاردانو در حال حاضر دو رقیب سرسخت را پیش روی خود میبیند. اتریوم و پولکادات. اگر بخواهیم به جدول ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار نگاه کنیم، بایننس کوین، تتر و ریپل نزدیکترین رمزارزها هستند. اما این ارزها از نظر اهدافی که دارند و مسیری که دنبال میکنند، کاملا نسبت به کاردانو و اتریوم جدا هستند. بیت کوین نیز که همه آن را به عنوان پادشاه ارزهای دیجیتال میشناسیم، در راس همه رمزارزها روی تخت پادشاهی جا خوش کرده است. بنابراین، کاردانو میماند و رقبایی مثل اتریوم و پولکادات.
نکته جالب در خصوص این ۳ ارز دیجیتال، وجود خالقین اتریوم در راس آنهاست. همانطور که در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو خواندیم، این بلاکچین توسط چارلز هاسکینسون خلق شده است. همچنین پولکادات توسط یکی دیگر از اعضای سابق اتریوم یعنی گاوین وود خلق شده است. در نهایت در راس اتریوم، ویتالیک بوترین قرار دارد.
هر دو بلاکچین کاردانو و پولکادات، به عنوان قاتلین اتریوم شناخته میشوند. با این که از نظر قیمت و ارزش بازار، اتریوم فعلا (شاید برای سالهای سال) دست نیافتنی باشد، اما از نظر تکنولوژی، هر دو بلاکچین کاردانو و پولکادات حرفهای زیادی برای گفتن دارند. در این تحلیل فاندامنتال کاردانو با هم به بررسی ویژگیها و عملکرد این پلتفرم انداختیم.
بد نیست خیلی مختصر با پولکادات آشنا شویم و دلایل رقابت آن با کاردانو را بررسی کنیم.
کاردانو در برابر پولکادات
شاید اسم پولکادات برای شما عجیب یا کمی خندهدار باشد. اما پولکادات به معنی تجارت جدی است. در سیستم پولکادات، فقط اعتبارسنجهای قابل اعتماد میتوانند عمل ماینینگ را در این شبکه انجام دهند. پولکادات یک پلتفرم بلاکچین است که به دیگر بلاکچینهای دیگر در این شبکه اجازه میدهد تا با یکدیگر تعامل داشته باشند. بلاکچینهای حاضر در بلاکچین پولکادات، پاراچین (Parachain) نام دارند. از طریق پردازش موازی شبکه پولکادات، بلاکچینها در کنار یکدیگر میتوانند مشکلات عمومی و مشترک هستهای این تکنولوژی را حل کنند. با این روش، پولکادات فضایی را ایجاد کرده است که از نظر تاثیر و تعامل، نسبت به بیت کوین یا اتریوم شرایط بسیار بهتری دارد.
حتی تتر، بزرگترین استیبل وین دنیا هم قصد دارد تا در شبکه پولکادات حاضر شود. زمانی که بلاکچینهای مختلف در پولکادات حاضر شوند، برای کاربران بسیار ساده خواهد بود که بین شبکهها و ارزهای دیجیتال مختلف آنها جابهجا شوند. مخصوصا وقتی ارزهای دیجیتالی نظیر تتر وارد این شبکه شوند، کاربران به صورت یکپارچه قادر خواهند بود تا در پروژههای مختلف شرکت کنند، به صورت غیرمتمرکز با یکدیگر مرتبط باشند، شاهد افزایش پروژههای امورمالی غیرمتمرکز خواهیم بود و خیلی اتفاقات مثبت دیگر. از این مسائل که بگذریم، سرعت تراکنش در پولکادات بیشتر است، هزینه کارمزد تراکنشها به مراتب کمتر است و به راحتی امور مالی غیرمتمرکز در آن اجرا میشود. مخصوصا که در پولکادات، تعامل با دیگر بلاکچینها وجود دارد.
اما پولکادات در برابر کاردانو چه شانسی خواهد داشت؟ با توجه به ویژگیهای هر دو بلاکچین کاردانو و پولکادات، جایگاه ارز دیجیتال این دو شبکه در میان ۱۰ رمزارز برتر دنیا از نظر ارزش بازار، کاملا قابل درک است. در زمان نگارش این مطلب، پولکادات ۲۲٫۴۷ دلار است و کاردانو ۲٫۱۲ دلار. اما کاردانو ارزش بازار ۶۸ میلیارد دلاری دارد که آن را در جایگاه چهارم برترین ارزهای دنیا قرار میدهد. در صورتی که پولکادات با ارزش بازار ۲۲ میلیارد دلاری، در جایگاه نهم قرار دارد. هر دو شبکه و ارز دیجیتال آنها، پتانسیلهای بسایر بالایی دارند با این حال کاردانو از نظر کارمزد و سرعت بسیار بالاتر تکنولوژی خود، شرایط بهتری را سپری میکند. مخصوصا که هنوز ۳ فاز مهم این شبکه در صف اجرا قرار دارد و میتواند شرایط را از این هم بهتر کنند.
کاردانو در برابر اتریوم
از زمانی که اتریوم در سال ۲۰۱۵ کار خود را آغاز کرد، عملکرد کاملا مثبتی را از خود به جای گذاشت. اولین بلاکچینی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکند، بلاکچینی که بیشترین عرضه اولین سکه را دارد، بلاکچینی که بیشتری اپلیکیشنها و امور مالی غیرمتمرکز در آن اجرا شدهاند، دومین ارز دیجیتال برتر دنیا از نظر ارزش بازار و قیمت و مسائل دیگر.
اتریوم پس از بیت کوین، یکی از موفقترین بلاکچینها و ارزهای دیجیتال دنیا شناخته میشود. مثلا در سال ۲۰۱۷ به تنهایی، اتر توانست یک رشد ۱۰٫۰۰۰ درصدی را تجربه کند. همچنین هجوم تعداد زیادی عرضه اولیه سکه (ICO) و میزبانی اتریوم از پرووژههای جدید بلاکچینی، این پلتفرم را به جایگاهی خاص تبدیل کرده است. اپلیکیشنهای غیرمتمرکز بیشتری روز به روز به سراغ اتریوم میآیند. اما ضعفهای اتریوم هم دقیقا از شلوغ شدن و پرطرفدار شدن ارزهای دیجیتال شروع شد.
اتریوم با مشکلات بزرگی نظیر مقیاسپذیری و هزینه بالای کارمزدها روبهرو است. همچنین یکی از مشکلات بزرگ اتریوم، استفاده از الگوریتم اثبات کار بود. با این حال اتریوم در طی سالهای گذشته، سعی کرده تا با کوچ به سمت اتریوم ۲، از شر سیستم پرهزینه و کند اثبات کار خلاص شود و از الگوریتم اثبات سهام استفاده کند. در این روش اتریوم امیدوار است تا مشکلات مقیاسپذیری را حل کند، سرعت تراکنشها را افزایش دهد و هزینه کارمزدها را کم کند.
در طرف مقابل، کاردانو توانسته با توجه به مشکلات بلاکچینهای نسلهای اول و دوم، نسل سوم بلاکچینها را خلق کند که از ریشه تمامی موانع و ضعفها را پوشش میدهد و به صورت آکادمیک در حال رشد است. از بین تمامی بلاکچینهایی که سعی کردهاند یک اتریوم کیلر باشند، در این تحلیل فاندامنتال کاردانو کاملا متوجه شدیم که کدام یک از آنها جدیترین رقیب برای اتریوم است.
با این که کاردانو یک بلاکچین جوان است که در سال ۲۰۱۷ آغاز بهکار کرد، اما سرعت رشد آن به شدت قابل توجه بود و توانست در همین مدت، در رتبه چهارم برترین ارزهای دیجیتال دنیا قرار بگیرد. کاردانو حتی یک سال پس از عرضه خود، یک رشد بیش از ۶۰۰۰ درصدری را تجربه کرد. یکی از نکات ویژه کاردانو این است که برخلاف دیگر بلاکچینها، این پلتفرم برای پیاده کردن فازهای خود که در این تحلیل فاندامنتال کاردانو نوشتیم، هیچ عجلهای ندارد. تصور کنید که در زمان نگارش این مطلب، کاردانو به تازگی سیستم قراردادهای هوشمند خود را پیاده کرده است و در رتبه چهارم برترین ارزهای دیجیتال دنیا قرار دارد. زمانی که فازهای بعدی آن پیاده شود، شرایط برای اتریوم سختتر و سختتر خواهد شد. مگر آن که اتریوم ۲ بتواند واقعا به وعدههای خود عمل کند.
این که کدام یک از این دو پیروز میدان خواهند بود، فقط زمان مشخص میکند.
اخبار تاثیرگذار در تاریخ کاردانو
ابتدا به سراغ یکی از بزرگترین خبرهای کاردانو برویم. جایی که اجرای قراردادهای هوشمند در شبکه کاردانو به شدت نزدیک شده است.
اوجگیری کاردانو با اعلام تاریخ قراردادهای هوشمند
در تاریخ ۱۰ آگوست ۲۰۲۱، چارلز هاسکینسون، موسس کاردانو، اعلام کرد که کاردانو به زودی تاریخ اجرای قراردادهای هوشمند در این شبکه را اعلام خواهد کرد. این آپگرید که به آپگرید Alonzo Purple شناخته میشود، در تاریخ ۱۲ سپتامبر پیاده خواهد شد. این خبر باعث شد تا کاردانو ابتدا با یک جهش ۱۴.۵ درصدی به قیمت ۱٫۷۸ دلاری برسد. پس از انتشار خبر تاریخ رسمی این آپگرید، کاردانو یک رشد ۱۶ درصدی دیگر را هم تجربه کرد و به قیمت بیش از ۲ دلار رسید. در حالی که در همین حال اتر با رشد ارزش خود به ۳٫۳۰۰ دلار رسید، اما کاردانو توانست از جایگاه پنجم برترین ارزهای دیجیتال دنیا به رتبه سوم دست پیدا کند و حتی بایننس کوین را پشت سر بگذارد.
اولین صرافی غیر متمرکز کاردانو ۱.۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرد
کارداکس (Cardax) اولین صرافی غیرمتمرکزی که قرار است در شبکه کاردانو اجرا شود، توانست ۱٫۵ میلیون دلار سرمایه در فروش اولیه خود به دست آورد. نکته جالب این است که این صرافی، تا آغاز بهکار قراردادهای هوشمند این شبکه فعالیت خود را شروع نمیکند. این صرافی قرار است با استفاده از پروتکل بازارگردانی خودکار تعمیم یافته (EAMM) به عنوان پلتفرمی برای معاملات محلی برای اکوسیستم کاردانو فعالیت کند.
خرید کاردانو توسط نماینده مجلس ایالت آلابما
بری مور دومین نماینده مجلس در ایالات متحده است که خرید ارزهای دیجیتال از جمله کاردانو را به صورت عمومی افشا میکند.این نماینده کنگره ایالات متحده، در گزارش معاملات خود، برخی از خریدهای اخیر ارز دیجیتال خود را که شامل دوج کوین و کاردانو است، اعلام کرد. خرید کاردانو و دیگر ارزهای دیجیتال توسط قانونگذاران ایالات متحده آمریکا، یک نقطه مثبت به سمت پذیرش عمومی رمزارزهاست.
پذیرش پروژههای بزرگ و کوچک در اکوسیستم کاردانو
ما در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو با برخی از همکاریهای این بلاکچین با شرکتهای مختلف آشنا شدیم. اما بد نیست بدانید که به صورت روزانه پروژههای ریز و درشت زیادی هستند که با کمک بلاکچین کاردانو فعالیت خود را آغاز میکنند. تصویر زیر بخشی از پروژههایی را که در اکوسیستم کاردانو لانچ میشوند، نشان میدهد:
کاردانو، یکی از بزرگترین اهداف سرمایهگذاریهای کلان گریاسکیل
شرکت گریاسکیل (Grayscale) اعلام کرده است که کاردانو را به بخش سرمایهگذاریهای کلان خود اضافه کرده است. گریاسکیل یکی از بزرگترین سرمایهگذاران ارزهای دیجیتال دنیاست. به طوری که در حال حاضر، ۶۸ درصد بیتکوین، ۲۶ درصد اتریوم، ۱٫۰۳ درصد بیتکوین کش، ۰٫۹۹ درصد لایت کوین، ۰٫۸۶ درصد چینلینک و ۴٫۲۶ درصد از سرمایه گریاسکیل به این ارز دیجیتال اختصاص یافته است. قیمت آدا پس از انتشار این خبر ۶.۵۰ درصد افزایش یافت و در آن زمان به قیمت ۱٫۳۸ دلار رسید.
کاردانو، برترین آلت کوین از نگاه تحلیلگر معروف
یکی از تحلیلگران و استراتژیستهای محبوب دنیای ارزهای دیجیتال به نام مایکل ون د پاپ (Michael van de Pope) اعلام کرد که از نگاه او، کاردانو برترین آلت کوین است. او همچنین در آخرین تحلیل خود اعلام کرد که آدا در حال شکستن سطوح مقاومت است و میتواند خود را به ۵ دلار برساند.
نسخه جدید نود کاردانو با نام آلونزو بلو
آپگرید و فورک آلونزو مقاطع مختلفی را سپری کرده است. کاردانو برای هر مرحلهای که آلونزو به نسخه نهایی خود نزدیکتر میشود، آن را با رنگهای مختلف نامگذاری میکند. آلونزو بلو، نسخه جدید نودهای کاردانو هستند. از مهمترین اخبار مرتبط شبکه کاردانو، میتوان به دستاورد تیم کاردانو در اجرای نسخه جدید نود آلونزوبلو ۲.۰ در شبکه آزمایشی آلونزو دانست. این بهروزرسانی آپدیت کامند لاین اینترفیس را شامل میشود و بستر را برای عرضه تمامی انواع اپلیکیشنهای قراردادهای هوشمند فراهم میکند. این شبکه بهروزرسانی شده کاربران را قادر میسازد فراداده مربوط به تراکنشهای هوشمند را در بلاکچین به هم متصل و داده های قابلاجرای قرارداد را ذخیره کنند. آلونزوبلو ۲.۰ دستاورد بزرگ دیگری برای تکمیل راهاندازی پلتفرم آلونزو به شمار میرود.
سرمایهگذاری یکی از موسسین سابق اتریوم روی کاردانو
آنتونی دی لوریو که یکی از اعضای موسسین سابق اتریوم است، چندی پیش اعلام کرد که او به ارزهای دیجیتال آدا و دات علاقهمند شده است و میخواهد روی آنها سرمایهگذاری کند. هر دو این پروژهها نیز توسط موسسین سابق اتریوم خلق شدهاند و آنتونی یکی از طرفداران پر و پا قرص چارلز هاسکینسون است.
اجرای اولین قرارداد هوشمند کاردانو
اولین قرارداد هوشمند کاردانو روی شبکه آزمایشی Alonzo اجرا شد. همانطور که در این مطلب تحلیل فاندامنتال کاردانو نوشتیم، قراردادهای هوشمند این شبکه با Plutus، زبان برنامهنویسی خاص کاردانو نوشته شدهاند. در حال حاضر، آزمایش این قراردادها مرحله AlonzoBlue، اولین مرحله شبکه آزمایشی Alonzo را طی میکند. تراکنشهای AlonzoBlue توسط گروه محدودی از اپراتورهای استخر سهامگذاران و علاقه مندان اولیه کاردانو (پیشگامان) تأیید میشوند. آزمایشات توسط تعدادی از تیمهای خارجی پشتیبانی میشوند. برای مرحله بعدی آزمایش، پیشبینی میشود AlonzoWhite در ماه جولای با۵۰۰ آزمایشگر آغاز شود.
ارزش کل بازار کاردانو
کاردانو در سال ۲۰۱۷ کار خود را شروع کرد. سال ۲۰۱۷، سال اوجگیری بسیاری از ارزهای دیجیتال بود. با استفاده از همین فرصت، شاهد پرواز کاردانو در ابتدای راه این ارز دیجیتال بودیم. اوایل سال ۲۰۱۸ بود که ارز دیجیتال آدا توانست به برای اولین بار به قیمت ۱ دلار برسد. با این جهش، ارزش بازار کاردانو در ابتدای سال ۲۰۱۸ به ۲۷ میلیارد دلار رسید. هرچند که پس از آن، کاردانو با تصحیح قیمت و جایگاه خود، روندی نزولی را طی کرد و برای ۲ سال، تا ابتدای سال ۲۰۲۱، با میانگین ارزش بازار کمتر از ۱ میلیارد دلار کار خود را ادامه داد. همچنین در این مقطع آدا قادر نبود خود را به قیمت ۱ دلار برساند.
با این حال پس از شروع آپدیتهای بزرگ و فورک آلونزو، کاردانو دوباره اوج گرفت و توانست خود را به بالای ۱ دلار برساند. سال ۲۰۲۱ را میتوان سال کاردانو دانست، چرا که این ارز دیجیتال نه تنها توانست به خوبی جای خود را در میان ۱۰ ارز دیجیتال برتر دنیا حفظ کند، بلکه پس از انتشار خبرهای مرتبط با اجرای قراردادهای هوشمند، اوج گرفت و خیلی زود خود را به رتبه سوم برترین ارزهای دیجیتال دنیا رساند.
این ارز دیجیتال در آخرین بهروزرسانی این مقاله، با قیمت ۲٫۱۶ دلار خرید و فروش میشود و به ارزش بازار ۷۰ میلیارد دلاری رسیده است.
حجم معاملات کاردانو نیز یک ترند صعودی را طی کرده است. در زمان نگارش این مطلب، کاردانو حجم معاملات بیش از ۸ میلیارد دلاری را تجربه میکند. در جدول زیر میتوانید روند صعودی معاملات کاردانو را مشاهده کنید:
بررسی پارامتر NVT
پارامتر NVT یا به صورت کامل Network Value to Transaction، رابطه میان ارزش بازار و حجم معاملات را بررسی میکند. این معادله درست مثل نسبت قیمت به درآمد هر سهم (Price to Earning) در بازار سهامگذاری است. زمانی که نسبت NVT بالا باشد، نشان از این دارد که ارزش شبکه در حال پیشی گرفتن از ارزشی است که در حال معامله شدن آن ارز در شبکه است. این اتفاق میتواند یا نشان از یک رشد حقیقی و متعارف باشد، یا نشان از یک حباب احتمالی قیمت. در نقطه مقابل، اگر NVT پایین باشد، به این معنی است که ارزش شبکه نتوانسته به آن اندازه که در شبکه معامله انجام میشود، نزدیک شود. این میتواند ضعف ناشی از یک روند خرسی باشد. با این حال روندی که این پارامتر طی میکند را نباید به عنوان تنها ابزار تحلیل یک ارز دیجیتال استفاده کرد. با ترکیب دیگر ابزارهای موجود، میتوانید درک بهتری از دلایل وضعیت پارامتر NVT بهدست بیاورید. با کمک این شاخص میتوان متوجه شد که آیا قیمت یک ارز دیجیتال در حال حاضر بیش از ارزش واقعی آن است یا کمتر از ارزش واقعی در بازار.
در خصوص کاردانو، این مطلب در زمانی نگارش شد که ارز دیجیتال آدا با یک جهش ناگهانی، به دلایلی که در بخش اخبار و رویدادهای مهم تحلیل فاندامنتال کاردانو بیان کردیم، نسبت به پارامتر NVT بسیار فاصله گرفته است. در حال حاضر ارزش بازار کاردانو کمی بیش از ۶۹ میلیارد دلار است و در نقطه مقابل، حجم معاملات روزانه کاردانو نزدیک به ۸ میلیارد دلار است. با نگاهی به وضعیت NVT کاردانو در تاریخ ۱۵ آگوست ۲۰۲۱، میتوان متوجه شد که ارزش تراکشها افزایش یافته و مقدار پارامتر کم شده است. این اتفاق به دلیل هیجانی است که به دلیل انتشار خبر ورود قراردادهای هوشمند به بلاکچین کاردانو ایجاد شده است. در جدول زیر میتوانید روند پارامتر NVT کاردانو را در طول یک سال مشاهده کنید:
بهصرفه استخراج کاردانو
همانطور که در این تحلیل فاندامنتال کاردانو متوجه شدید، در این شبکه به دلیل استفاده از الگوریتم اثبات سهام، خبری از استخراج به شیوهای که در شبکه بیتکوین مشاهده میکنیم نیست. توکنهای آدا در ابتدای راهاندازی شبکه به تعداد مشخصی تولید شدند و این سکهها، به عنوان پاداش به سهامگذاران این شبکه تعلق میگیرد.
نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
نرخ بازگشت سرمایه (Return of Investment) نشان از میزان سود شما از روند رشد قیمت یک ارز، از زمان خرید و سرمایهگذاری تا زمان برداشت سود است. اگر بخواهیم از ابتدای سال ۲۰۱۷ و با قیمت ۰٫۰۲۱۵ دلار قیمت کاردانو را با قیمت ۲٫۱۵ دلار امروز (در تاریخ ۱۵ آگوست سال ۲۰۲۱) مقایسه کنیم، آدا یک رشد ۸۵۰۰ درصدی را تجربه کرده است. به زبان دیگر، اگر در سال ۲۰۱۵ با ۱۰۰۰ دلار میتوانستید ۴۶٫۵۱۱ آدا خریداری کنید و در سال ۲۰۲۱، بیش از ۹۹ هزار دلار سود کنید. که البته این رقم میتواند به دلیل کارمزدها کمی جابهجا شود.
شبکههای اجتماعی
کاردانو در شبکههای اجتماعی روندی صعودی را طی کرده است. همانند بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر، بخش بزرگی از جامعه کاردانو را کاربران ردیت شکل میدهند. در حال حاضر، پلتفرم کاردانو در شبکه ردیت بیش از ۵۶۱ هزار کاربر دارد. در این بین، بیش از ۳ هزار کاربر به صورت روزانه فعالیت دارند. شبکه بعدی پرطرفدار کاردانو، جایی نیست جز توییتر. کاردانو در توییتر بیش از ۵۴۵ هزار فالوور دارد.
جمع بندی
در این تحلیل فاندامنتال کاردانو، با چگونگی ساختار معماری ADA، عملکرد سیستم رایگیری و پاداش، فلسفه و اهدافی که این بلاک چین دنبال میکند آشنا شدیم. پیشبینی آینده همیشه غیرممکن است، اما تاریخ ثابت کرده که اگر هر چیزی به صورت اصولی، علمی و با پشتوانه ریاضیات، به صورت دقیق پیادهسازی شود، درصد موفقیت آن قابل توجه خواهد بود. کاردانو و ارز دیجیتال آن نیز از این مورد مستثنی نیستند و میتوان آن را به عنوان یکی از آیندهدارترین شبکههای بلاک چین با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشنهای غیرمتمرکز معرفی کرد. ارز دیجیتال آدا نیز در عین حال که سن کمی دارد، توانسته در رتبه سوم برترین ارزهای دیجیتال دنیا قرار بگیرد. این یک اتفاق شانسی نیست. آدا آرام آرام، با بهروزرسانیهایی که در شبکه بلاکچین کاردانو صورت میگیرد، بالا آماده است و بعید است که این رشد قابل توجه موقف شود. به همین دلیل سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال آدا، یکی از کارهایی است که بزرگترین سرمایهگذاران دنیا روی آن حساب ویژهای باز کردهاند. اگر میخواهید روی یک ارز دیجیتال آیندهدار خرید کنید، قطعا آدا میتواند یکی از انتخابهای شما باشد. برای خرید ارز دیجیتال آدا میتوانید به صفحه خرید و فروش ارزهای دیجیتال در کوین نیک مراجعه کنید.
منابع: Bitcoin Exchange Guide، Cinemonic، Amb Crypto، Tkens24، decrypt، Exchange Sotware، Coin Journal، Hackernoon، Publish0x، Nasda