ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC مخفف کلمه Central Bank Digital Currency است. نوع جدیدی از رمز ارزها است که دولت‌های سراسر جهان در حال آزمایش آن هستند. تفاوت آن با سایر ارزهای دیجیتال این است که طرفداران آن امیدوارند که CBDC بتواند با بهره گیری از فن‌آوری جدید پرداخت، کارایی رمز ارزها را افزایش دهد و سبب کاهش هزینه‌ها و کارمزدها شود.
بانک‌های مرکزی، در رابطه با طراحی یک CBDC، با یک سه‌گانه مواجه‌اند؛ همسان‌سازی، قابلیت برنامه‌نویسی و حریم خصوصی. این سه ویژگی، همه آن‌چیزی است که ارزهای دیجیتال را برای عموم، قابل استفاده می‌کند. ویژگی جالب این مثلث این است که، تمرکز بر هر ضلع، می‌تواند به ضلع دیگر لطمه وارد کند. به‌عبارت دیگر، چالش اصلی، ایجاد هرسه بخش این سه‌گانه، باهم و در کنار هم است.
طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی
کاربرد اصلی ارز دیجیتال بانک مرکزی
هر سیستم هویت‌محور (identity-based) که اطلاعات هویتی کاربران را تقاضا می‌کند، یک تهدید برای حریم شخصی آنها تلقی می‌شود. این روند، نهایتاً دنیای ارز دیجیتال را نسبت به پول نقد، زیر سوال می‌برد.
هرچند که سیستم‌های توکن‌محور (token-based) هم با درخواست در مورد اطلاعات کاربران، همچنان تهدیدهای مربوط به حریم شخصی را به آنها تحمیل می‌کنند. فراهم‌کردن شرایط یکسان برای بحث هویت کاربران، حریم شخصی و برنامه‌نویسی، بانک‌ها را برای ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی، در تنگنا قرار داده است. دقیقاً مثل شخصی که روی یک طناب باریک، در حال قدم‌زدن است!
سر نخ همه مشکلات
راه‌حل‌های متعددی برای مشکلات مربوط به این موضوع وجود دارد. اما مشکل اینجاست که اکثر سیستم‌های هزینه‌محور (payment-based)، که به‌عنوان یک راه حل در نظر گرفته می‌شوند هم، حریم خصوصی کاربران را زیر پا خواهند گذاشت.
بسیاری از بلاک‌چین‌ها و سیستم‌های بر پایه ارز دیجیتال که مربوط به ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌شوند را ببینید؛ همان سیستم‌هایی که امنیت کاربران را قربانی به‌دست‌آوردن قابلیت برنامه‌نویسی و حریم شخصی خودشان می‌کنند. آنچه که قابل فهم است، این است که سیستم‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی با سیستم هویتی ضعیف، عواقب ناگواری را برای کاربران در پی خواهند داشت.
با چنین سیستمی، کاربرانی که اطلاعات شخصی‌شان را فراموش کنند، دسترسی کامل به دارایی‌های دیجیتالی خود را از دست می‌دهند؛ مشکلی که در کریپتوکارنسی‌های دیگر هم مشاهده می‌شود و این می‌تواند آغازگر یک مشکل جدی باشد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی و یک مکانیزم خوب!
سوال اصلی اینجا مطرح می‌شود: یک ارز دیجیتال بانک مرکزی به‌همراه یک سیستم هویتی خوب، چگونه است؟
ارز دیجیتال بانک مرکزی، می‌تواند بر پایه درگاه‌های سنتی ایجاد شود؛ بر پایه یک سیستم حساب‌محور (account-based) که طبیعتاً دارای یک مکانیزم هویتی بسیار مناسب است. این قضیه، نه تنها کاملاً بر پایه سیستم متعارف بانک‌ها و روال قانونی بنا شده است، بلکه بهترین روش برای بازیابی اطلاعات شخصی فراموش‌شده کاربران محسوب می‌شود. دقیقاً مثل کاربری که اطلاعات بانکی خود را فراموش کرده، بازیابی این اطلاعات بسیار سهل و قابل دسترس است.
مثل خیلی از سیستم‌های مرکزی، این سیستم هم نقاط ضعف مربوط به خودش را دارد. نقطه ضعفی که خیلی از سیستم‌های کریپتوکارنسی از آن پرهیز می‌کنند، مثل خطر بروز داده‌های مخرب.
ممارست و تمرین در ساخت ارز دیجیتال بانک مرکزی
گفتنی است که بانک‌ها در جهت دست‌یابی به آن سه‌گانه برای طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی، بسیار زیرکانه عمل می‌کنند. یکی از آنها، بانک مرکزی اروپا است. این بانک، در گفته‌های پیشین خود، بر این موضوع تاکید کرده است که: “باید اطمینان کافی در مورد حریم شخصی در پرداخت‌های الکترونیکی ایجاد شود تا فضایی برای پولشویی و تامین مالی تروریسم وجود نداشته باشد”.
بانک انگلستان، که در حال بررسی برای ایجاد یک ارز دیجیتال بانک مرکزی برای بریتانیا است، اعتقادی به لزوم تکنولوژی دفتر کل توزیع‌شده (distributed ledger) ندارد. طبق نظر این بانک، دو مبحث توزیع و اصل تمرکززدایی، باعث انعطاف و در دسترس‌بودن ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌شوند؛ اما هردوی این مباحث توانایی به‌خطر انداختن حریم خصوصی و امنیت را دارند.
چین و ارز دیجیتال بانک مرکزی
چین و طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی
یکی از رقبای سفت و سخت وادی ارز دیجیتال بانک مرکزی، چین است. به‌نظر مو چانگ چو (از مسئولان تحقیق ارز دیجیتال بانک مرکزی چین)، پیش‌گرفتن یک رویکرد کاملاً بی‌نام و نشان، جوابگو نیست؛ اما این نباید به قیمت حریم شخصی کاربران تمام شود.
بانک مرکزی چین، با ارائه رویکرد “ناشناسی تحت کنترل (controllable anonymity)” در سال ۲۰۲۰، راهی را در پیش گرفت که هدفش محافظت از حریم خصوصی کاربران بود. بسیاری از منتقدین هم راجه به این رویکرد، واکنش منفی نشان دادند. آنها معتقد بودند که با این رویکرد، امکان نظارت بر تاریخ تراکنش‌ها وجود خواهد داشت.
چین سعی دارد با یوآن دیجیتال اولین کشوری باشد که ارز دیجیتال خود را روانه بازار کند.
پنجه در پنجه با سه‌گانه ارز دیجیتال بانک مرکزی
یک متا بلاک‌چین مبتنی بر سیستم هویتی، هر سه‌ضلع ارز دیجیتال بانک مرکزی (هویت، حریم شخصی و قابلیت برنامه‌نویسی) را فراهم خواهد کرد.
شبکه بلاک‌چین غیرمتمرکز (decentralized blockchain)، نوعی از شبکه‌های بلاک‌چین است که توسط هیچ شخص یا گروهی اداره نمی‌شود. امنیت این نوع شبکه‌ها بسیار بالاست؛ چون اطلاعات ثبت‌شده، قابل اصلاح نخواهند بود. این شبکه‌ها، بهترین گزینه برای طرح ارز دیجیتال بانک مرکزی خواهند بود. وقتی سیستم‌های بلاک‌چین، از لحاظ ساختاری غیرمتمرکز باشند، خود عملیات، می‌تواند متمرکز و متوالی باشد. مشکل اینجا عمیق می‌شود که چگونه تراکنش‌ها به‌صورت موازی انجام نمی‌شوند؛ در مورد قراردادهای هوشمندانه هم همین وضعیت وجود دارد، که چرا به‌صورت هم‌زمان شکل نمی‌گیرند.
پاسخ همه این سوالات، در دستان یک متا بلاک‌چین است که می‌تواند دو قرارداد هوشمندانه را هم‌زمان انجام دهد، همانطور که این اطمینان هم وجود دارد که اطلاعات کاربران، برای همیشه محفوظ خواهد ماند. این سیستم می‌تواند بخش امنیتی کاربران را در طراحی یک ارز دیجیتال بانک مرکزی، ارتقا دهد.
سیستم ولت sovereign با استفاده از یک سیستم کدگذاری، امکان بازیابی اطلاعات کاربران را به آنها خواهد داد. شبکه جهانی SovereignWallet باور دارد که می‌تواند مشکلات مربوط به ارز دیجیتال بانک مرکزی را کنار بزند.
وارثین کریپتوکارنسی
شبکه نسل چهار دنیای کریپتوکارنسی، همه دار و ندار شبکه‌های بلاک‌چین و تکنولوژی ارزهای دیجیتال را به ارث برده است. از وارثین جوان این قصه، باید به پروژه MU Metablockchain اشاره کرد که در سوم ژانویه ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد. توسعه‌دهندگان بر این باورند که این وارث جوان (MetaMUI) می‌تواند تعادل بی‌نقصی در سه‌گانه مربوط به طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی ایجاد کند. همچنین از کمک‌هایی که این شبکه، به نسل بعدی دارایی‌های دیجیتال خواهد کرد، نمی‌شود به‌سادگی گذشت.
حرف آخر
می‌توان گفت که بحث در زمینه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در گام‌های نخست خود قرار دارد و تا رسیدن به تمامی اهداف آن هنوز فاصله بسیار زیادی وجود دارد.
راستی شما در مورد این موضوع چه فکری می‌کنید؟ نظرتان در مورد وارثین دنیای کریپتوکارنسی و تاثیرشان بر ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟ نظرتان را در سایت کوین نیک با ما در میان بگذارید. همچنین، امکان دریافت اخبار مربوطه و قیمت‌های روز ارزهای دیجیتال در شبکه‌های اجتماعی تلگرام، اینستاگرام و توییتر کوین نیک وجود دارد.
